Виз даре тайёрлаб Утирганимиада, эгнига хонак1Г кнйим кийган «янги тала6а» билан каттакон парта



Download 18,11 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/196
Sana23.02.2022
Hajmi18,11 Mb.
#119544
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   196
Bog'liq
bovari-xonim-roman kutubxonachi.uz

Людовик IX  (1226—1270) — лаг^абн А вллё— Франциянинг 
>р|ролн 7 яа 
8
-салб юрншларн нштнрокчиси, ?ша даврнннг одати* 
га к?ра, Париж я^ииндагн Бенсение дегаи ердагн уз резиденция* 
сндагп эман дарахти тагида утнрнб суд килардн, Баярд Пьер дю 
Терайлъ — (1473—1524), узинниг довюракллги 
бнллп 
мислсиз 
рииарь деб донг чи^ярган француз саркардасн, жанг майдонпда 
З&лок б^лган. Людовик XI (1461 —1488) — Франция ^нролн под- ** 
г а л и к ^укшши куста ^камлаш учун феодаллар билян шафкат- 
сиз кураш олив борган, 
душыанлардшп омон берма и ^*нр:ая. 
Варфоломей туни француз протестлктларшшнг католш:ллр томо- 
нндан 24 августга утар кечасн (1572 Лил) урнб ^лдкрилгаи, шуа- 
да $?лганларнииг сопи 30 мингдан ошиб кетган. Беорнец — фран­
цуз 
1
{нрол(Г Генрих 
IV (1569
—1610) нннг
: К и п с е к — асосан суратлардан. нборат 
булгаи жуда чн- 
ройли калпб н шлак гам кптоб *ки альбом.
45


лардан бири бог б?йлаб гклднраб кетаётган коляскада 
ёпбошлаб етарди, коляскага цршилган отларни оц тор 
туцнма шим кийган иккита ёш бола ^айдаб борар, ол­
дида този нт сакраб-сакраб кетар эди. Бош^а леди 
юмшоц, кенг днванда паришонхотир ястланиб ётар ва 
оннга очилган мактубни 1$?йганича цора пардаси андак 
туширилган очцц деразадан ойга бо^ардн. Юышоц 
к?пгилли ^излар к?з ёшларини дув-дув т£киб, готик 
услубида1 ясалган ^афасларнинг чивицлари орасидан 
мусичалар билан упишншар ёки бошларини сал ций- 
шайтнрган э^олда лабларида «абассум билан худди туф- 
лиларининг учядан э^ам ^ткир, ^айрилма бармо^ларн 
билан дасторгул барглариця узншар эдц. У ерда сиз 
з;ам бор эдингиз, шийпон бостнрмаси тагида |$лларнда 
чилим, раццосалар огушида ^ушларн огиб ёнбошлаган 
султонлар, гайри дин л ар, турк кил ич лари, фаслар2 бор, 
лекин у са^ифаларда сиз сероб Урин олганснз, жаннат 
бурчакларини тасвир этувчи туси Учган суретлар. Бу 
суратларда биз хурмо дарахтини ва унинг сгшда ар­
ча дарахтларини, Унгда й^лбарс, чапда шер, узокда та­
тар минораси, олдинги планда ^адимкй Рим хароба ла­
ри, парироеда, ерда ч^киб ётг?лс туяларии к^рамнз. 
Лекин буларнинг икки томони соф ва ажойиб покиза 
^рмон билан уралган, ёгдулари сув сатз^ида кул ранг 
п?лат Ларчаларга б^линиб-бУлиниб кетган улкан куёш- 
шшг тикка нури билан ёритилган, сув сатз^ида эса оц- 
цушларнинг сузиб юрнщларн тасвир этилган.
ЛЪтоцхонл сукунатида, узоадан аллацандай бульвар- 
дад эшитиладиган кечиккаи пролетканинг таца-туф! ос* 
тида Эмманинг ха ел и дан бет^хтов липиллаб утаотгян 
ер куррасининг мана бу барча манзараларшш, цизшшг 
бощгинаснда осилиб турган абажур остндаги чиро.ц- 
вцдг нури ёрнтарди.

Онаси вафот этган кун лари у аввал ж уд а кул 
лади, к$з ешп тинмади. Мар^уманинг соч тол ас и учун 
мотам рамка буюртирди. Отасига ёзган, э^аётшшг азог> 
пзтыробларидан нолишлар тУлиб-тошган мактубида эса 
$ л ганда унинг э^ам онасининг if а брига кумишлашши
1 Еоропада 5?рта аср 
о х и р л а р п д а б р л г а н а р х и т е к т у р а у с л у С и .
9 В и ъ з н Я ^ и н Ш а р т { м а м л а к я т л а р л д а . б о ш
к н н и ы и — ^ о ж п
ДУЫШ.
46


ллтижо цилди. Чол, циэинн бетоб булиб цолди, деб 
уйлаб, унинг ённга жунади» Эмма юрагининг бир чек- 
касида, заётнинг барча шодликларннн тарк эта оляш- 
д е к
огнр мацсадга, 
о д д и й
одамларнннг цурби етолмаи- 
диган мацсадга эриша ол га ни дан мамнун эди. Хуллас, • 
у Ламартин1 тУрига илннди ва унга чилторларинит1 
с^англари, кулларда оц^ушларнииг сайраши, тУкила- 
ёгган баргларнинг шитнрлашп, кУкларга парвоз этувчл 
нффатли цизлар, додийда янграган мангулик садосч 
гшитнлаётгандай туюларди. Булар Цаммаси тез кунда 
унинг кунглнга урди, лекин бунга Узи нцрор бУлгиси 
келмас, бошда одат булиб колганн учун кейин иэзат 
кафе и туфайлн цайгуришда давом этди, охирн бориб, 
узидан-Узн овуниб цолганинн сезиб, жуда дайрой ^ол- 
ди. Юрагидаги аламлардан, пешанаендагн ажннлардал 
асар ^ам цолмадн.
Бош и да ёц унинг лаецатинн шунчалик зийраклик 
. билан лайцагаи 
о ц  
кунгил монах аёллар, энди чамаси 
мадемуазель Руо уларнннг таъсирндаи чициб кстаётга- 
1шнн англаб, цаттнц ^айратга туш га и эдилар. Улар 
Эмманинг ибодатни канда цшшаелнпшн цаттиц таъ- 
циб цилар, дунёдан воз кечмоц ^ацнда тез тез гал очи- 
шиб туришар, дуоларни, угитларнн аямас, жафо чеккан 
авлиёларии ^урматлаш кераклигини уцтирар эдилар. 
Улар шунчалик куп доно масла^атлар: чунончи, нафс- 
ни цандай цилиб тийиш, рудой цандай цнлиб цутцар- 
моц кераклигн ^ацндаги наси^атларни цулогига 
ц у я - 
вериб, уни шу адоолга солишдики, у худди юганидш 
^адеб тортилаверган отдек тавда тУхтади-ю, огэидад 
юганн чнциб тушиб кетдя. У Узининг шавц-завода тУд- 
гаи булнши билан бирга сермулодоза циз эди, Черви» 
да. унга ^аыыа нарсадан кУра кУп гуллар* музыка 
да 
романеларшшг байтлари, китобларда дос-^аяжондарк 
вцардн. Сири-асрорини эса у рад этган.эдн ва ^амма- 
дан куп гашига тегадиган нарса, унинг руз^ий дунёсига 
аид бУлган з^аыма нарсаларга кУр-кУрона итоат цилнш 
эди. Отаси келиб уни пансиовдан олиб кетганда, з*еч 
кнмнинг юраги ачишмадн. ЗЦатто монастирь ноаираси 
^ам кейингы лайтларда Эмманинг монах аёлларга ун- 
чалик зурмат-э^тиром цилмаслйгини сезиб юрганди*
} Ламартин Алфонс д* <1790—1869) француз пюнри, тармх*
ЧМ М ДАВЛАГ арбоби.
47
9


Уйига келган кунлар у хизматкорларни аир югур- 
тирди, лекин 1^ишло15 жуда"тез к^нглига урди, монас- 
тирдан кетганига ачииди. Шарль биринчи марта Вер- 
тога келган кезида Эмма турмушдак бутуилай ^афса- 
ласи пир бУлганлкгини, дунёда з^амма нарсани билнб* 
татиб к^рганлигпдан ^аётнинг ^изиги цолмаганлигига 
чу кур ишонгаи эди.
Bnpoif э$ар бир янгиликка ташналик таъсириданмл 
ёки Шарль олдида унинг борлигини асабнй ^аяжон 
^амраб олганиданми, хуллас, шу чощьча унинг тасав- 
вурида бециёс г^зал самонинг ёгдусида канот ^окцаи 
жаинат ^ушлари каби к?ринган ажойиб ^иссиёт ни^о- 
ят учиб келганига бирдаи ишонди *$йди. Мана, энди 
б^лса мана шу оциста кечаётган кунлар орзу ^илган 
уша бахт-саодатнннг Узгинаси эканлигига Узини ишон- 
тира олмасди.
VII
Баъзаи хаёлига, бу кунлар унинг з^аётнда никогда и 
кейинги «аса л ойи* деб аталаднган энг ширин купля р- 
ку, деган фикр келарди. Лекин уларнннг ширинлигинп 
сезиш учун о^ангдор иомли ^лкаларга, туйдан кейин 
маст-алаСт этувчи, фарогат кечириш мумкик бУлган 
Улкаларга кетмо^ керак экан-да!
О, ка*п энди, зангорн шойн пар да л и каретага ути- 
риб, тогнннг тик багридан кетсанг, кучернинг кушиш- 
ни, эчкпларнинг буйннга осилган к^нгиро1$ларнинг 
жаранг-экурунгини, шаршараларнинг буги^ гулдурос- 
ларн-ю ва бу овозларнинг тог багрига урилиб чи^арган 
акси садосини эшитсанг! Кун ботиш олдида к?рфаз 
Зиргокларида утириб, лимон дарахтларининг муаттар 
нсларидан нафас олсанг, оцшомларн аса ме^монхона- 
ларнинг айвонида нккаланг тан^о, црл ушлашиб юл- 
дузларга тикилсанг, исти^бол ^а^ида орзулар |$илсангГ 
Эмма, дунеда шундай ерлар борки*-у ерда бахт мавж 
урадп, деб уйлардн, буни у бир ерда яхши к$кариб, 
иккпнни ерда шунча парвариш килсанг ^ам яхши ун- 
майдпган Усимликларга та^кос кнларди. З^озир Швей- 
дариядаги канакадир бир уйда, балкон панясараларига 
суяниб турншии на^адар истарди Эмма ёки шотланд 
коттеджи да узи паришонлпгнни яширса, фа^ат ёнида
48


эргинаси — устида 
opi^a 
этаги узун, 
t$opa 
бахмал фрак, 
оёгнда юшаоц этик, бошида учбурчак ' шляпа ва енг- 
ларидан тУр манжетлари чи^иб турган эргинаси б^лса!
Э^тимол, Эмма Узининг рузртй кечинмаларнни би­
рор кимсага айтиш эз^тиёжини сезаётгандир. Бироц, 
5
$еч ифодалаб б^лмайднган, булутлардек Узгарувчан, 
шамолдек тез учар ташвшшшн цакдай нзз^ор цилиб 
б^лади? Бунн ифодалашга с?з з^ам, барона хам 
эди, юраги з^ам дов бермасдн.
Шундай б^лса з$ам унинг назарида, башарти Шарль 
истаса* башарти фаросатн етса, башарти у Эммани иг 
фикрига бир киё боциш билан жавоб берса, Эмща кук- 
снда шшшб ётган барча гурбатлар ундан ажралиб, шу 
даки^анинг Узнда таш^арнга отилиб чикарди. Дарахт- 
ларда пишнб ётган меваларнп бир силкитсанг, худди 
шундай узилиб туи!адилар. Бирок бу узилиш, гарчи 
уларшшг хаёти тобора я^инлашиб бораётган б?лса-да, 
Эмманинг нчки дунёсида юз берар* ташкарпда акс садо 
бермас эди, бу уни Шарлдан узоюхаштнрмокда эди.
Шарлнинг ran лари шираснз, спйкаси чиркан бегона 
фикрлар б^либ, улар худди бир нпга тпэиб к^йилган- 
дск на бир з^аяжон уйготади, на бир кулки, на бир 
юракка бориб тегадп. Руанда яшаб з$алн бирор марта 
театрга бормаганига* Париж актёр лари ни к$рпшга ки- 
зикмаганига унинг Узи з^ам и^рор эди. У сузишнн ^ам, 
^иличбозликин з$ам, т^ппонча отншнн хам билмасди ва 
хаттокн, бир кун Эмма Уциган романнда от миниш зса- 
1{ида бир жоййи ани^лашга тугри келганда, шуни эсам 
тушунтириб беролмади,
Ахир эркак киши з^амма нарсадак хабардор, грамма 
тцт бир погона ю^орнда турнши, хотин кишида э^ти- 
рос уйготиб, унга з^аётнинг мураккаб томоиларнви очи- 
ши ва унга з^аёт икпр-чпкирлари сирларини очиб бери- 
ши керак эмасми? Лекин у з^еч нарсага Ургатмасди 
з^ам, зеч нарса ни билмасди ^ам, билишни истамасди 
э$ам. Эмма рохатда, деб уйларди. Унинг бо^ибегамл1ь 
ги, Уз-узига 1?атти^ ншонишн, у билан бахтли эканлнги­
да н хурсандлиги э$ам Эмманинг гашини келтирар эди.
Эмма баъзан раем соларди, унинг олдида туршп 
Эмманинг цогоз тепасида энгашиб, кузларини сузиб 
солган расмига цараш ёки бош бармоцлари билан ш
булакчасини эзгилашини томоша х^илиб туриш Шарл- 
га роз^ат багишларди. У фортепьяно чалганда эса унинг
4—852 
49


бармоцлари цанча тез з^аракат цилса» Шарль шунча л ж
аав^ланардн. .Эмма Узига ишонч билан фортепьяно 
клавишларини т^хтамасдан босиб чицар эди. Эмма зарб 
билан чалаётган эски фортепьянонинг дирнллаган ово- 
зн очи if деразадан цишлокнинг нариги томонларлдан 
з^ам эшитнларди ва суддан цогоэ олиб кетаётган котиб 
бош яланг, оегида шиппак» йулда тухтаб цуло^ соларди.
Бу фазилатларнинг устига Эмма ажойиб абжир аёл 
уам эди. Беморларга келиб-кетганлари учун бир орта 
расмни с$з аралашмаган иозик хат ёзиб, з^исоб юбо- 
рар дди._Якшанба кунлари уларннкяга ц^шниларидан 
бмрор киши тушлик овцатга келса, у грамма пакт тансиц 
таомларйи уйлаб чиг^ар, йирик-йирик, серсув, ширин 
©лхуриларни узум баргларининг устига чмройли цмлиб 
териб 1$уяр, ^иёмларни кичкина лпкопчаларда келти- 
ришларини текшириб турар, ^аттоки, ширин дм к епил- 
гандан кейин огизни чайиш учун кичкина тогорачялар 
ва стаканлар олиш кераклиги тугрисида куп га ли рар 
эди. Булар цаммасн элда Шарлнинг обрУсипи оширар- 
д и .
Ни^оят, у $зи з$ам шундай хотини борлнгидан 5?зн- 
ни з^урмат ^нла бошладн. У фахр билан узун яшил ип- 
д а
о с и р л ш

турган, хотини* хвалам билан чпзган икки 
раем ни ме^монларга к^рс^тарди. «Бунн катта рамкага 
мен солдириб 1$$йдим»,— деб керилардн. Ибодатдан 
^айтаётганлар унинг гул тикилган туфли кийиб з^ев- 
лисининг дарвозасн олдида утиргамяпи куришлари 
мумкин эди.
Шарль беморлар олдндаи кеч ^айтарди, одатда ео- 
ат 
ва баъзан 
иккиларда келарди. У овцат сурар, 
хиэматчи хотиц ухлаб долган б$леа, Эмманинг jhm 
унга овц&т келтнрардн. Уавни эркннроц сеоиш учун у
сюртугшш ечиб ташларди. У бугун кнмларнн к$рдкъ 
ija te i 1|шшю1р1арда бУлди, дешдай дорнлар ёанб бердо 
^аммасинн гапириб Утирарди ва ^зндан мамяун 6J- 
лнб, яхна бузод гфштндан ер» пншлоз ч$з^иларт о лае 
гажнлар, графинни бфшатар, кейин ёто^хонага кирн4 
чалцанча тушиб ётарди-ю, шу захоти хуррак ота бош- 
ларди.
Олдннларн Шарль кеяасн бошига цаллоц кийиб 
ётарди, шу еабабдан энди нафис p j молча бошнда эур- 
масдан тушиб кетаверарди. Эрталаб турганида, нечаст 
боричлари ечндеб кетган ёсти^ жилди ичидан чнвдде 
ларяар ёжитган, зурпйм б кетган сочлари пешйнвсмдА


осилив турар эди. 1?ишнн-езин у ^ н ж и узун, гижик- 
гижим б$глиб юраднган, бошлигн худди ёгочга кийги- 
зиб ц^йгандек 
эгилмайдиган* 
тахтакачдек 
этик 
кнйиб юрарди. г^ншловда шу з^ам бУлаверади*,—
дерди.
Шарлнинг бундай цурумсоцлиги онасига ёцарди: у 
аввалгидек, эри билан ораларида гиди-биди гал утса, 
Углиникига келарди. Лекин келинига нисбатан катта 
Боварн хоним чамаси доли ^ам нотугри тушунчада эдн: 
«Эмма к^рпасига цараб оёц узатмайди; утин, цанд ва 
шамлар бадавлат хонадонларда цанча сарф цилинса* 
уни кпд а дом шунча сарф б^ладгс, ошхонада булса бир 
кунда шунча к^мир ёцпшадики, бу* к^мирларга йигир- 
ма беш марта овцат пиширса булади»,— дерди. 
У 
шкафда кирларни тахлар экан, Эммага кассоблар 
уйга олиб келадиган гуштларни билиб, текшнрнб ту- 
рпшшш Ургатарди. Эмма унинг насидотларнни ннда- 
май эшитар, катта Бовари хоним бУлса сузш*аямасди; 
купи билан цайнана-келнннинг огэидан *зизим*, «ойи- 
жок* деган суз тушмаеди. Бу сУзларни улар тнл учида 
айтпшар, кхскнс:? дом бир-бнркга ширин гапларни га- 
забдан тнтрагаи овоз билан гапирншардн.
Камгшр, Дюбюк хоним даврпда Щарллянг хотнни- 
дан хам кура онасига кУттроЦ мехрибонлигнни' сгзарди, 
лст::‘к экдп Шарлнинг Эммага булган мухаббати Угпл- 
тткг онага нисбатан совуганидан далолат беради, деб 
э^исоблар, буни ?зннинг шахсин мулкига тажовуз деб 
бмларди. У Угликинг бахтпга индамай, досрат билан 
^а^арди, хонавайрон булган бой, бир вагрлар узи ники 
Gy/иан уйшшг ойнасидан муралаб, у ерда Утирганлар- 
га шундай куз бийа^.дорайди. У Шарлга Утган кунлар- 
Titf куп гапирарди, бундан асосий ма^сад— онаси у 
У.ЧУн цанчалик машацкатлар чйскаи, канала курбоя- 
лар берганпни эслатнб куйнш эди. Х оттш у учун 
шунчалик меэфнбон эмаслнгини, Углининг дом хотинн- 
га шунчалик парвона булишлга асосн йуклигини ту- 
шуктнрмоцчн бУларди.
Шарль нима деб жавоб беришинп дом билмасди, у 
онаспнк з^урмат *$илар, хоттш ни эса жонидан opriiif 
сев ар эди; онасшгинг фикрн у учун бнр цонун, лекин 
Эммага дом таъна ^иладиган бир асос йу^. Онаси кет- 
гандан кейин у инманнб» онасннинг гапларидан Ундэи 
бирини оекингина такрорламоцчи бУлса, Эмма шу за~
4* 

51
/


Зотиёц ортизча гап-сУзсиз унинг нозаз эканини тушун- 
тириб, беморлари олдига жУнатарди.
Шундай булса зам Эмма уз нуктаи назарида доно 
Зоидаларга риоя зилиб, эрини 
севишлигига Узин и 
тпонтирншга уринарди, Богда, ойдин кечаларда у ёд 
билган замма ишзий шеърларни арига Узиб берардн 
ва хУрсиниб, мунгли ашулаларидан айтиб берар» лекин 
буларнинг биттаси зам Узини заяжонга солмас, Шарл 
нинг зам залбига бориб тегмас, зайра1та зам сол- 
масди.
Низоят, Эмма шунга изрор бУлдики, у зеч зачон 
Уз юрагидан учзун сачрата олмайди, бунинг устига 
узи сезмаган нарсани тушунишга зобилияти йУз, заёт 
Зоидалари чизиб зУйган чегарадан чизиб булмайдп, 
шунннг учун у Шарлнинг зис-туйгусида зеч цанака 
гайри табиийлик йузлигига осонгина ишонди зУйди. 
Шарль Уз эзтиросларинн маълум бир тартибга соли б 
иамоён вдиар эди, маълум бир соатда у Эммани эрка- 
лар эди. Бу зам у учун гУё бир хил овцатдан сУнг бе- 
риладиган ширинликка дам са^лаганга Ухшагак бир 
одатга Ухшарди.
Урмон зоровули, доктор уни зотилжам касалидан 
бозиб тузатгани учун Бовари хонимга овчи иг тавдиы 
зилди, Эмма сайрга чиззанда уни Узи билан бирга 
олиб чикарди. У баъзан зеч бУлмаса бир оз Узи тан^о 
Золиши ва Уша бог ва Уша чанг 
йулни 
задеб кУравер- 
маслик учун уйидан чизиб кетарди.
У Банзиль зайинзорнгача борарди, бу ерда далага 
бурча к бУлнб тушган ха роба бир кулба турарди, Ут бо- 
сиб кетган эовурдан узун камиш телага зараб Усган эди.
Эмма энг аввал, Утган галдан бери бу ерда зеч нарса 
Узгармадимикан, деб зараб чикарди. Лекин заммаси 
бояги-боягндек: утлар зам, чиройли гуллар зам, катта 
тошлар атрофида Усган газанда Утлар, занг босган 
болтлар билан бекилиб энди чирий бошлаган учта дера- 
за ромидаги зурбака утларининг доги зам — заммаси 
шундай турибди. Эмманинг ноаниз фикрлари, гоз да- 
лаларни гир айланиб, гоз сарнз капалакларга ирнллаб, 
гоз юмроизозизларни зувлаб, гоз бугдойлояга экилган 
кукнорпларни тишлаб юрган итига"" ухшаб, зали у 
нарсага, зали бу нарсага зУнар эди. Бироз, аста-секпн 
унинг хаёллари бир жойга келиб тУхтарди‘ва Утггрган 
ерида соябонинхшг учи бллан кУкатларни титанита;


— Эй худо! Нега эрга тегдим-а?— дерди. Яна Узнга- 
Узи савол берарди: бошца бирор шароитда у бош^а бир 
одаодш учрата олмасмиди? У хаёлида Уша содир бул- 
маган тасоднфларнинг содир булишини, Уша Узга ^аёт 
З&ндаЙ шаклда юз беришини, унинг Уша номаълун 
эри цанаца одам бУлишини тасаввур этишга уринарди. 
Ахир грамма эркаклар шу Шарлга ухшаган бУлавер- 
майди-ку, унинг эри чир ой л и, а!*ллл> одобли» жозиба- 
дор булиши мумкин эди-ку, монастирь пансионидагн 
дугоналари шунацаларга тегишгандир балки? Улар 
дондай яшаётган экан? Ша^ар кУчаларининг шов^ини- 
дан, театр залларидагл гулдурос олцишлардан, бал» 
маскарадларнинг ёгдуларидан уларнинг кунгилларк 
очилиб» зислари гуллаб-яшнаётгандир» Унинг заёти ' 
эса туйнуги шимолга цараган чердак каби совуц, алам- 
изтнроб эса тилсиз Ургимчак каби юрагининг э^амма 
бурчакларига у я солиб ташладн. Эмма ерлш$ берилган 
куини, у са^нага гулчамбар учун чиэдан пайтини эе- 
лади. Узун соч, оц кУйлак, усти очик туфлида у жуда 
у^ам кУзлик эди ва Уз жоиига кайтнб келаётганида 
эркаклар унта згилишиб» хушомад ^нлншган эди. ^ов- 
ли экнпажларга тУлиб кетганди, дугоналари карета 
эшнгига бош тициб у билан хайрлашган эди, музика му- 
аллими гилофдаги ск^ипкаси билан унинг ёнидан ута 
туриб, 
саломлашганди. I^aer^a кетди, барчаси 
г^аёвда?!
У 
Джалини чацирарди, тнэзаси орасига олиб унинг 
узукчоц, Уткир тумшурини силарди-да:
— Кел, Упсанг-чи Уз бекажонингни! Сенинг гам- 
ташвишинг йУц-ку!— дерди.
Чиройли, ширин* эснаётган нтининг гамгин кУзига 
тикилиб туриб Эмманинг кУнгли бузилиб кетарди ва 
хаёлида нтни Узига Ухшатиб, у билан гаплашар, боши- 
га г^айгу тушган кишнни юпатаётгандай'уни ^ам юпа- 
тарди.
Баъзан ца*тлц бУрон кУтарилар, денгиздан шамок 
туриб бутун Ко ясси тогини айланиб эсар* Узининг туз- 
ли завосини далаларнинг олис чеккаларига сочиб Утар- 
ди. Цамишлар шитнрлар, ерга эгилар, цора г;айин 
дарахтларинипг барглари дириллаб шптирлашар, шох- 
ларнинг учлари гуэиллаб, бир маромда тебранншарди* 
Эмма румолтш елкасига ташлаб Урнидан турарди,
Хиёбонда устига кун ёруги тушиб, тУкялган барг*

и


лардан к?м-к:ук куринган текис йусин оёз$ остида гижир- 
ларди. 1{уёш.бота бошлади, шохлар орасидан 
^паил 
осмон к^риндл, бнр текис зртлиб экилган дарахтлар- 
нннг бир-бнрига ухшаган таналарл осмоншшг олтин 
фон и да жпгар ранг колонналарга ухшарди. Эммани ва­
лима босдзг, у Джалннн чаз>ирлб олди, катта йулдан 
тоз-тез хориб То£тга ^айтди, уэшш креслога ташлади-ю, 
бутун оцшом лндаман утнрдл.
Сентябрнннг охирида унинг хаётлда э$еч кутллма- 
гая бнр ходиса ню берди: у Вобьесарга, маркиз д'Ан- 
дервнльеннкига таклифлома олди.
Реставрация давридагл да в лат секретарь (стает-сек- 
ретарь) лавозимнда булган маркиз эндн давлат ншла- 
рига 1$айтнш ннятида делутатлар Палатасн сайловла- 
рида ютиб чикиш учун анмдаи нш олиб бормоеда эди. 
Цишда у сахнйлнк билан атрофга шох ртнн тар^атдн. 
Генерал советида, 
округлда янги й^ллар курилиши- 
ни талаб цилнб, ота шин нутцлар с^зладш Ёэнлиг 
леелз кунларида унинг томоглга яра чиедл, кандпйдир 
бир муъжнаа р?й бериб* Шарль ва^тнда операция ^ил- 
дн-ю, тездан тузатпб юборди. Уша куни кеч^уруно^ 
Тосгга, операция учун пул т^лашга юборилган иш бош- 
^арувчиси, доктор богида ажойиб олча дарахтларн 
к^рганини маркизга айтди. Вобьесарда олчалар яхши 
кукармагани учун маркиз Боваридан илдизидан чи!$- 
к4ан бнр неча кучат беришни суради, кенин у шахеан 
унга ташаккур бнлдиришни узига лойи^ топди* Эмма 
билан танншди ва у Эммани жуда келишган жувон 
гканлнгига, шу билан бирга нишлоцчаемга саломлаш- 
маслигига цаноат з^оенл цилди, хуллас калом* 1$асрд* 
шундай бир царорга келишдики, баш&ртя еш эр-хотин 
таклиф этилса, бу цаер эгаларинннг иэзагини тушир* 
найди ва бошеф таклиф этилганларга нисбатан бео- 
доблик ^илинмаган буладн.
Кунлардан бнр кун — чоршанба куни, соат кундуам 
учда жанобл Боварн ва Бовари ховимлар уз шарабан- 
ларига тушиб, Вобьесарга равона б$лншди. Шарабан* 
нинг ор^а томонига катта чамадон боглаб ц^йилди, энг 
тепаелга шлялалар солннган цути 
жойлаштирнлдиь 
Шарлнинг оёвдннаси тагига яна кичкнна картон кути 
^Уйилдл»
Улар ме^монларнннг излили ёритиш учун ларкка 
фенуслар ё^илган кечкн лайтда етиб келишди*
64


V ill
Итальян услубида ^урилгаы бу замонавий каср, ол- 
динга чнвдан икки ^аноти, учта дарвозаси билан бепо- 
ён далалар ястаниб ётган пастлнкка караб турарди: 
дала бУнлаб» баланд-баланд дарахтлар соясида сигир- 
лар утла б юрарди* цум сепнлган нлон изи йул* йулнинг . 
чети барк уриб усган, шохлаб кетган рододендрон1, яс* 
мин, калина билан ^опланганди. Дарё устига кУпрнк 
солннган. Туман орасидан пнчаизорларнинг э$ар ер- 
jjap ерида усти похол билан ёпилгак уйларнинг кораси 
кузга ташланади, пичанзор Унг ва чап томондан ссрда- 
рахт ^пяликларга та^алган, орца томойдан эса ям- 
ящил Утлар ичига рарк бУлган икки 1<атор сарои ва от- •
хоналар бор. булар эски ^аср бузнлганда сог" долган 
нморитлар эди.
Шарлнинг шарабани Урта эшик олдига келкб т$*х?а- 
д«» малайлар хоэир бУлишдн; маркиз чикиб, доктор- 
нннг хотинига кулннн бсрдн-да, уни вестпбюлга бошлаб 
кцрдн.
Вестибюлнинг поли мармар тошдан булиб, шипи 
жуда ^ам баланд эди» оё^ товуши ва киишларнинг ово- 
зи бу ерда худди черковдагидек акси садо берар эди. 
Зипа з^еч ёцка бурилмасдан туппа-тугри ю кор и га олиб 
чк^ардп, чап томонда ойналари бозда карагаи галерся- 
дан бнльярдхонага чикиларди, вестибюли инг остонаси- 
га гладам 1>уяр-1$уймас у ёкдан келаётгак суяк зулдир- 
ларнннг овозннн эшитасиз. Мехмонхонага бнльярдхо- 
над ап Утиб' бори ш га тУгри келарди ва Эмма шу 
бильярдхонадан Утар экан, кУзи бу ердаги кадди-^ома- 
Ти wnftmraiE, ^Уш-кУш орденлар таккан эркакларга 
тушди, тик ё^аля, унсиз жил май иб турган бу эркаклар 
бильярд зулдирларини таёкча билан у ё^-бу щца сури- 
шарди. Кенг, олтин рамалар остндаги кора, тскис тах- 
Тара цора ^арфлар билан турли исмлар ёзилган эди. 
Эмйа Узиди: 
«Жан-Антуан д/ Андервнлье д' Ивер- 
баи вил ь, граф де ла Вобьесар, барон де ла Френей, 1587 
шгл 20 октябрда Кутра жангида з^алок бУлган. Вош­
ка бир портрет тагида: «Жан-Антуан-Анри Ги д' Ан- 
дервилье де ла Вобьесар, Франция адмиралп, Михаил 
Архангел орденининг кавалери, 1692 йил 29 майда Уч-

Чпройли очиладнган гуллар.
56


Сен-Вааст жангида ярадор бУлган, 1693 
йил 
23
январ- 
да Вобьесарда вафот этган» деб ёзилганди, Наригилпри- 
нн уциш ^ийин бУлди, чункн лампадан тушаетган ёруг 
фацат бильярднинг кУк мовутини ёритарди. Уй пчи 
бУлса гира-шира эди. Бу оруглик девор 
буйлаб 
осилган 
суратлар устида ippa тусда товланиб» узининг уткнр 
цирралари билан лакнинг ёрнкларида жилоланар ва 
катта, чети тилла билан зошияланган тУрг бурчак i^opa 
рамкаларда кУпро!* ёгду тушиб турган ерлари кУринар- 
ди: рангпар пешака, сизга тик 1{араб турган кУзлар, 
1(изил камзулнинг елкасига тушиб турган пудра се* 
пилган пари^нинг ^Унгиро1^Унгиро1^ гажаклари, миц- 
ф ти болдирдаги пайпо^нп ушлаб .турадиган тУ1$а кУзга 
ташланарди.
Маркиз меэ^монхонанинг эшнгнни очиб юборди. 
Хонимлардан бирн (бу унинг хотини эди) туриб, Эмма* 
га пешвоз чи^ди, кейин ёнидаги кичик диванга Утка- 
зиб, худди цадрдон танишлардек дУстона суэ^бат олиб 
борди» Бу елкаси чиройли, ^ийгир бурун» овози ёким- 
ли, цпрц ёшларга кнрган аёл эди: бу о^шом у тУ^ мал* 
ла сочлари устидан оддийгина тур румолча Ураб олган 
эди, румолча ор^а томонда уч бурчак э^осил ^илпб 
турарди. Ёнида ёшгина, малла сочли жувон суянчпги 
баланд стулда Утирарди, каминнинг олдида фракларн- 
нинг к краги га гул тавдан ^анакадир ж а но бл ар аёл- 
ларнн гапга солиб туришарди.
Соат еттида овкат тортилди. КУпчиликни ташкил 
пилган эркаклар вестибюлдаги битта столда, аеллар 
бошка стол да, овцат ендиган хонада уй эгалари билаи 
Утиришди.
Эмма ов^ат ейдиган хонага кириши билан димогигл 
илиц хаво, гуллар, нафис дастурхон-чочиклар, жаркоп 
ва цузицоринларнинг аралаш хушбуй ислярн урилга:-’1- 
ни сездн. Кумуш ^оп^о^ли зандиллардаги чирок ёгду- 
си жилолаиарди, куп чироцлик биллур терлаб хира iiv.-= 
сочардп, т у л солинган вазалар бутун стол бУйлаб 
T i i . i i ' -
1$уйилган, кенг э^ошияли тарелкалар епнскопларнпнг 
бош кийнмига Ухшатиб тахлангам, воронка шаклидап* 
салфеткаларга солинган узунчок булочкалар, лагак* 
ларнинг четларидан цнсцичбакаларнннг кизил панжа- 
лари осилиб турарди, жимжимадор саватчаларда атр.»• 
фи пусин билан Уралган йирпк-йнрпк мевалар бедана- 
лар патгт^билан тортилди, стол тепаснда буг муаллл!>
56


турар, тхак пайпо^, калта иштон кийган, оц галстук 
ва бурма ё^алик куйлак кнйган, судьядан баттар ди- 
могдор метродетель (баковул) ме^монларнинг елкала- 
ри орасидаы энгашиб, цУлмдаги тайёр кплиб кесилган 
таомлар солинган лагандан, кнм нима истаса, вилка, 
ifoamif билан лип этиб олдига кУйиб кетарди* Атрофи 
мне билан ишланган баланд чшзни печка тепасидан, 
иягнгача ураб |$уйилп*и аол ^айкали мана бу туда-ту- 
да одамларга жонсиз кУзларинн тнкканича ^араб ту- 
рарди.
Боварн хоним баъзи бир жувонлар ^улкопларини 
стаканларга солишмагашши найкади, Столц*шг тУри- 
да, хотнн-кизларшшг уртасида битта Узи Утирган чол 
ов^ат тула тарелкага энгашиб ов1>ат ерди: худди ёш 
болага Ухшатиб, унинг бУйнига сочнц илиб кУйишган, 
огзидан ов^ат тУкиларди. КУзларининг ичини 1{нзил 
томирлар босган* ор!>асида учига кора лента боглаб 
Прилган сочи осилиб турарди. Бу маркизнинг 1$айната~ 
си — кекса герцог деЛавердьер эди. Бунн граф де Ар­
туа Водрейлдаги маркиз де-Конфланникнга овга чнк* 
канда Уз ёнига олган экан, айтишларига Караганда, у 
жанобн де Куаньидан кейин ва жаноби де Лозендан ол- 
дни циролича Мария Антуанеттанинг уйнаши булгак 
экан. 1{ачонлардир у айш-ншрат, кайф-сафо билан э^аёт 
к^чирган экан, дуэлларда отишган, гаров Уйнаган, хо- 
т>шларни олиб кочган, пул ни пУчо^ча бнлмас, оил^сн- 
ш! i$opa кон какшатган экан. ^ознр булса у Утирган 
стул ор^асида малай турарди, ^улогннинг тагида ов- 
катларнинг номинн бакнрнб айт&р, у булса таомларни 
бармоги бнлан кУрсатнб, гУлдирардн. Бу лаби осилган 
чол беихтиёр Эмманинг дпвдатини Узига жал б 1?илдн: 
гуёки унинг кУзлари олдида цандайдир бир улугвор ва 
олижаноблик намоён эди. «Тавба, шу одам саройда бул- 
ган, цироличанинг цучогида ётган-а?* — деб уй,ларди.
^ада^ларга музлатнлгаи шампань виноси куйилди. 
Огзига муздек шампанское тегиши билан Эмманинг 
бутун бадани жимнллашиб кетди. У анорни э^еч качон 
курмаганди, ^еч цачон ананас емаганди. Даттоки, ь?анд 
пудраси ^ам унга з^амйа ердагидан кУра оцроц; майда- 
poi$ кУринди.
Ов^атдан кейин хонимлар балга кийинлб чи^иш 
учун хона-хоналарга тар^алншди. Эмманинг кийпмла- 
ри, худди биринчн бор сахнага чицадиган актрисанинг
67


кнйимндек барча 
майда-чуйдаларигача синчиклаб 
тайёрланган эди. Сартаротнинг берган масла^атига 
Зараб, сочини тараб 6£лгандан сунг, ?рин устига ёйиб 
5$йилган очи^ заъфар к^йлагини кийди. Шарлнинг 
шими липпасини ^нсардн,
— Штрипка'ларим менга рацс тушишнмга хала- 
цит беради,— дед и Шарль.
— Ра*$с тушншга?— кайтариб суради Эмма.
— Д;а-да?
— Жишш бупсанГ Одамларга кулги булмай жим 
утир. Врачга шу ярашади,— ^ушиб куйди яна.
Шарль индамай if S'я 1$олди, Эмманинг кийиниб бу- 
лишини кутиб, уйнинг у егидан бу ёгнга юриб турди.
Шарль Эммани крзгуда, икки шам уртасида, oji- 
цасидан кУрардп. Унинг цора к^злари шу тобда ян! 
з^ам з;ора и£либ кетмбдн. 1$уло*$лари якияида салгпна 
^урпайтнрилган сочлари кукиш товланардн. Баланд 
соч турмагида баргларн сунъий шудринг нилтиллаган, 
банда ингггчка атнргул тебраниб турарди. Очи^ заъ­
фар рангдагн куйлагп, яшил гулда ста — учта попу к 
билан безатилгаиди.
Шарль унинг ^лкасидан упгисн келди.
— ]$уй!— деди у ,— к^йлагимни гижпм киласан,
Пастда скрипка рнтурнелии2 чалиб юборди» бургу
овози эшитилди. Эмма чопиб кетишдан Узкий зурга* 
afpra тийио, зннаиоядан пастга тушдп.
Кадриль аллагрчон бошланган эди. Ме^монлар з^а- 
мок келшнмо^да, зал тш*плинч булиб кетди. Эмма 
худди эшик олдигинасидаги скамейка£а угирди.
Контрданс3 тугагандан с£нг зал ^ртасидаги jrfum- 
^идар .^рнини тикка турганларича бУлхптб-бУлиниб 
^у^аатлашаётган эркаклар ва катта патнислар кУтар- 
г$н, ливрея4 кийган хпзматчидар эгаллади, фтз-жувон- 
лар утирган ^аторларда ранго-ранг гуллар расми со* 
линган слггнгпчлар з;:глшфар, табассумларини гул- 
гунчалар “бнлан бекитишар* тирно*; шакли бплшшб
’ Ш т р п п к а — иш ш тнг -лочаснга та^нлиб оёц тагддаи 
айлантнрнб 
Ооглаиалпгпа 
(югнч,

Download 18,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   196




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish