foydalanish mumkin.
Taksonomiya tushunchasi (grekcha tartib bilan joylashtirish) biologiya
fanician olingan. Ob'ektlarni, ularning tabiiv o'zaro bogliqligiga asoslanib va
toifalari murakkablashib boradigan ketma-kctlikda (ya'ni ierarxik) joylashtirish.
turkumlash va sistcmalashtirish taksonomiya deb ataladi. Pedagogik maqsadlarni
bunda\ sxema bo'yicha tuzishga birinchi raarta AQSM olimlari e'tibor bcrganlar.
1956 yilda •"taksonomiya"ning birinchi qismi nashrdan chiqdi. Unda o'quv
maqsadlarining kognetiv (bilishga oid) sohada ifodalanishi bayon etilgan. Kognetiv
soha - bu o'qilgan materialni eslab qolish va uni takroran aytib berishdan boshlab. to
o'zlashtirilgan bilimlarni to'la anglab, ulami oldin o'rnatilgan g'oya, metod va
harakat usullari bilan uyg'unlashtirib tasawur etish hamda bilimlarni puxta
egallashgacha bo'lgan muammolarni hal ctilishini o'z ichiga oladi.
Maqsadlarning aniq tartibli va ierarxik turkumini yaratish amalivotchi
pedagoglar uchun juda muhimdir. Buning sabablari quyidagicha:
1. O'quv jarayonida e'tiborni asosiy maqsadga qaratish. O'qituvchi
taksonomiyadan foydalangan holda nafaqat o'quv maqsadlarini, balki asosiy
vaziialarni, bundan keyingi faoliyatining tartibi va borishini ham belgilashi mumkin.
2. О qiiuvchi va о quvchilar hamkorlikdagi faoliyatining aniqligi va
ashkoraligi. Aniq o'quv maqsadlari o'qituvchi uchun o'quvchilarga ularning umumiy
faoliyatidagi asosiy yo'nalishlarini tushuntirish, muhokama qila olish va ixtiyoriy
qiziquvchi shaxslar uchun ham aniq va tushinarli bo'lishini ta'minlash imkoniyatini
beradi.
3. О qilish nalijalarini baholash andazasi (elalon)ni yaratish Faoliyat
natijalari orqali aniq it'odalangan o'quv maqsadlari ularni ishonchli va xolisona
baholash imkoniyatini yaratadi. Bunday etalon faqat o'qituvchi tomonidan yaratiiishi
shart emas. Uni o'quvchilar bilan hamkorlikda yaratish ham mumkin. B.Blum
taksonomiyasi yordamida o'qituvchi nafaqat o'quv maqsadlarini aniqlashtirishga,
24
balki ularni o'zaro bog'liq bo'lgan qat'iy ketma-ketlikda joylashtirishga muvaffaq
bo'ladi. O'quv maqsadlarining bunday ifodalanishi o'qituvchi uchun talabalarga.
ularning bilish faoliyati holatini tushuntirish. bu faoliyatni yakuniy natija tomon aniq
yo'nalish olishga undashi uchun imkoniyat yaratadi. Demak. o'zlashtirishning
takomillashib borishi kuzatiladi.
Taksonomiya test topshiriqlaring tuzuvchilar uchun o'quv materiali
elementlarini o'quv maqsadlarining qaysi toifasiea muvofiqlieini aniqlashda ham
Do'stlaringiz bilan baham: |