Urganch davlat universiteti «ilmiy izlanish asoslari» fanidan

Aksiomatik metod - aksiomalarga, ya’ni isbotsiz qabul qilingan muqarrar holatlarga asoslanadi. Unda nazariya, deduktsiyadan foydalanilgan holda mantiqiy isbotlar yordamida yaratiladi. Bu ilmiy bilimlarni tashkil etilishi va bir tizimga keltirilishidagi eng talabchan va aniq metoddir. U ko’proq nazariy fanlarni rivojlanishda ishlatiladi.
Abstraktsiyalash metodi- ob’ektni ahamiyatsiz xossolardan uzoqlashtirib, tadqiqodchini qiziqtiruvchi ba’zi bir tomonlarini ajratib olishga asoslanadi. Abstraktsiyalash metodi 2 ta bosqichga bo’linadi.
1-bosqichda e’tiborga olinmasa ham bo’ladigan omillar aniqlanadi. 2- bosqichda ob’ektni xossalarga uncha boy bo’lmagan soddalashtirilgan model bilan almashtiriladi.
Abstraktlashtirish sezishdan xayoliy obrazga o’tishdagi bilish jarayonining muhim bosqichidir.
Formatlashtirish – u ob’ektni biror –bir sun’iy tilning (masalan matematika, ximiya ) belgisi shaklida tasvirlash orqali o’rgatishga imkon beradi. Ushbu metod muammoni umumiy holda yechish imkonini beradi. Bunda ob’ektning e’tiborli tomonlari matematik termin va tenglamalar bilan ifodalanadi. Keyin ular bilan qoidalar yordamida amallar bajariladi.


Tayanch so’z va iboralir:
Emperik tadqiqot usullari, nazariy tadqiqot usullari, ilmiy bilish, reja dastur, taxlil, sintez, deduktsiya, induktsiya, tarixiy metod, kuzatish, o’lchash, qiyoslash, eksperiment, formallashtirish, modellashtirish, aksiomatik metod, abstraktsiyalash metodi, umumlashtirish metodi.


Nazorat savollari

1. 
   Metodika deb nimaga aytiladi?
   
2. 
   Metod deganda nima tushuniladi?
   
3. 
   Emperik tadqiqot usullari haqida tushuncha bering.
   
4. 
   Kuzatish metodini tushuntiring.
   
5. 
   Qiyoslash metodini izohlang.
   
6. 
   O`lchash usuli haqida tushuncha bering.
   
7. 
   Eksperiment deganda nima tushuniladi?
   
8. 
   Emperik-nazariy tadqiqot usullarini izohlang.
   
9. 
   Taxlil va sintez usullarini tushuntiring.
   
10. 
    Induktsiya va deduktsiya haqida tushuncha bering.
    
11. 
    Modellashtirish usulining mohiyati.
    
12. 
    Nazariy tadqiqot usullariga nimalar kiradi?
    
13. 
    Umumlashtirish deganda nima tushuniladi.
    
14. 
    Aksiomatik metod nima?
    
15. 
    Abstraktsiyalashning mohiyati nimadan iborat?
    
16. 
    Formallashtirish usulining mohiyati nimadan iborat?
    
17. 
    Reja dastur nima maqsadda tuziladi?