Urganch davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

3.2 O‘ziga o‘xshash sikliklarni chizish. 

O‘ziga  o‘xshash  sikliklar  bir  necha  qisimdan  tashkil  topgan,  ularning  har  biri 

butunligicha  singanga  o‘xshaydi.  Bunday  sikliklarni  tuzish  rekursiv  dasturostilar  yordamida 

ifodalanadi.  Tasvirni  chiqarish  uchun  (to‘rt  xil  dasturostida)  graph  modulining  odatiy  grafigini 

toshbaqacha grafikasi deyiluvchi grafikani  ishlatamiz. Toshbaqacha  grafikani oddiy  variantidan 

“tabaqqa” harakatlanganida olinadigan tekislikdagi faqat kesmalarni chizish mumkin. Harakatlar 

“oldinga”,  ”orqaga”,  “qandaydir  burchak”  va  shu  kabi  komandalar  bilan  beriladi.  Toshbaqacha 

grafikaning  kamandalari  joriy  holatga  nisbatan  (koordinatalari  va  yo‘nalishlarini  o‘z  ichiga 

olgan)  ta’sir  qiladi.  Bu  komandalar  odatda  koordinatalarining  absalyut  tizimiga  bog‘langan  va 

“kesma  (x1,y1)  nuqtadan  (x2,y2)  nuqtagacha  yasalsin”  ko‘rinishiga  ega  ko‘plab  grafik 

kutubxonalardan  (shu  bilan  birga  graph  modulidan  ham).  Quyida  keltirilgan  dasturlarga 

toshbaqacha grafikaning quyidagicha proseduralardan foydalanamiz:  

ForWd(d) - oldinga d birkikka ko‘chirilsin; 

Back(d) – orqaga d birkikka ko‘chirilsin; 

TurnLeft(a)- rasm a gradusga burilsin (soat strelkasiga qarshi); 

TurnRight(a)- rasm a gradusga burilsin (soat strelkasi bo‘icha); 

RenUp – ko‘tarlilsin (toshbaqa harakatlariga iz qoldirmasliki uchun); 

PenDown – pero tushirilsin (toshbaqa harakatlariga iz qoldirmasliki uchun); 

Yana  SetPositsion  va  SetHeading  –  boshlang‘ich  koordinatalarining  va  boshlang‘ich 

yo‘nalishlarini, ham ko‘rsatmalari ishlatiladi. 

Borland  Pascal  tizimida  Graph3  modulida  juda  qulay,  tayyor  grafika  amalga  oshirilgan. 

Burchakdan  masofalar  va  burchak  butun  sonlar  bo‘lishi  talab  qiladi,  shunda  ko‘plab  masalalar 

uchun kasr qiymatlari o‘ta maqul. Ikkinchidan u 320*200 grafika rejimidan foydalanadi burchak 

tashqari  axborat  olish  juda  past  yana  piksellar  ham  grafik  kvadratik  emas.  Shuning  uchun 

toshbaqacha grafika qandaydir boshqa “motorga” sinfini topish yoki o‘ziniki yozish talab etiladi. 

Logo  (toshbaqa  grafikasining  “ona”  tilisidi)  tilning  qandaydir  amalga  oshirilshi  mumkin  biroq 

shunda  butilning  o‘zgarishiga  to‘g‘ri  keladi.  U  esa  Pascal  tilida  ko‘p  farq  qiladi.  Yana  qayd 

qilish  kerakki  toshbaqa  grafikasining  ko‘plab  amalga  oshirilgan  “oldinga”  komandasi  forward 

yoki  fd  “orqaga”-  back  yoki  bk  chapga  left  yoki  lt  “o‘nga  ”  right  yoki  rt  deyiladi.  Yuqorida 

keltirilgan komandalar aytsak Graph3 moduli ishlatiladi.