Umurtqalilar

til osti apparatini tashkil etadi. Til osti apparati bitta tana va uch juft shoxchadan iborat. Uning tog'ay tanachasi bir- biriga qo'shilib ketgan kopulaga, oldingi shoxlari — gioidga, o'rta va orqa shoxlari esa ikkita oldingi jabra yoylarining ele- mentlariga gomo- logdir.


Kamarlar va oyoqlar skeleti
Yelka kamari. Sudralib yuruvchilar yelka kamarining asosiy qismini bir oz dorzal joylashgan kurak va ventral holda o'rnashgan korakoid suyaklari tashkil etadi (70-rasm). Bu har ikkala suyak yelka suyagi birikadigan bo'g'im kosasini vu­ judga keltiradi. Kurakka dorzal holda kurak usti tog'ayi, korakoid- ning oldiga esa tog'ay prokorakoid qo'shiladi.

70-rasm. Echkemarning yelka kamari:

1-kurak, 2-kurak usti tog‘ayi, 3-korakoid, 4-yelka bo‘g‘im kosasi, 5-prokorakoid tog'ayi, 6-to‘sh suyagi, 7-qovurg‘a, 8-tolsh usti suyagi, 9-o‘mrov suyagi.
Yaxshi taraqqiy etgan to'shga bir qancha qovurg'alar birika­ di. Shunday qilib, sudralib yuruvchilar ko'krak qafasining taraq­
qiy etishi va o'q skeletida tayanch yelka kamarining bo'lishi
bilan suvda ham quruqlikda yashovchilardan farq qiladi. To'shning ventral tomoniga sudralib yuruvchilar uchun xos


bo'lgan “T” shaklli ingichka qoplag'ich suyak — to‘sh usti suyagi birikadi. Uning oldida ingichka qoplag'ich suyak — o‘mrov suyagi bo'lib, o'mrovning tashqi uchlari kurak suyak­ lari bilan, ichki uchlari esa to'sh usti suyagining o'simtasi bilan birikadi.
Ilonlarda yelka kamari reduksiyalangan, toshbaqalarda esa o'mrov va to'sh usti suyaklari qorin qalqoni tarkibiga kiradi.
Chanoq kamari. Chanoq kamari o'rta chiziq bo'ylab tog'ay orqali birikadigan ikkita simmetrik palladan iborat. Har qaysi раЙа uchta: dorzal joylashgan yonbosh suyagi, ventral o'rin olgan quymich suyagi va qov suyaklaridan tashkil topgan (71-rasm). Bu uchta suyak orqa oyoqlarining birikishi uchun quy-mich kosasini hosil qiladi. Sudralib yuruvchilarda o'ng va chap quymich hamda qov suyaklari o'zaro birikkan, bun­ day chanoq kamari yopiq kamar deb ataladi.