“Umumiy fizika” kursidan mustaqil ishlarni bajarishdagi uslubiy ko’rsatma

elektr  tebranishlari  kristalning  bosh  optik  tekkisligiga  perpendikulyar 

bo'ladi;  bu  nur  oddiy  nur  (0)  deb  ataladi.  Ikkinchi  nurning  elektr 

tebranishlari  esa  bosh  tekkislikda  bo'ladi;  bu  nur 

g’ayri oddiy nur (e) deyiladi. 

Kubik 

sistemaga 

kiruvchi 

kristallardan 

boshqa 

hamma 

kristallar 

nurni 

ikkilantirib 

sindirish  xossasiga  ega.  Bu  hodisa  birinchi  bo'lib 

island  shpatida  Bartolini  tomonidan  aniqlangan.  Bu 

hodisa yorug‟likning  anizotrop kristallarda turli yo'nalishda  e

х

,e

у

  lar  har  xil 

bo'lishi  mumkinligi  bilan  bog‟liq.  Demak,  sindirish  ko'rsatkichlari 

(n

x

=





x

n

y

y

,



)   ham  xar-xil.  Shuning  uchun  nur  kristallga  tushganda 

turli burchak ostida sinadi.  

---

 

35 

1. Bu hodisadan optik aktiv moddalar konsentratsiyasini qutblanish 

tekisligining aylanish yo‟li bilan aniqlanadi (saxarometr yoki polyarimetr). 

φ=αd 

2. Elektr maydon ta‟siri ostida qutblanish tekisligining aylanishi asosida 

elektr maydon kuchlanganlgi aniqlanadi.  

φ=2πBlE

2 

3. Magnit maydonida qutblanish tekisligining aylanishiga asosan magnit 

maydon kuchlanganligi aniqlanadi.