U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

 12
_
 rasm
.
 « j
en
ni» mexanik i 
ixtiro qilishi bilan bevosita bog 'liq yigirish mashinasi. 
52 

---

edi. A. Darbi pechga tashlangan toshko 'mir uyumini toki u mayda, yaltiroq, 
qattiq zarrachaga aylanmagunicha seMnlik bilan qizdirgan. Natijada mayda 
uyumlar sekin yonib, bir-biriga yopishib koksga aylangan. So'ng Darbi 
pechga yuboriladigan havo hajmini oshirgan va pechda katta harorat - issiqlik 
hosil bo 'lgan. Unda cho 'yan bemalol suyultirilgan hamda turli shakldagi 
buyumlar quyilgan. Uning o'g'li Abraxam Darbi II shaxtalardan suvni 
chiqarishda ishlatiladigan bug' mashinasini yaratdi. Uning yordamida domna 
pechining parraklarini harakatga keltiruvchi suv charxi zabod hovuziga suv 
chiqardi. Bu ixtiro hatto ariqlar qurib qolganda  h a m pechga doimiy havo 
berffishini te'minladi. 
Darbilar oilasi vakillari 1779- yilda dunyoda birinchi cho 'yan ко 'prik 
ixtiro qildilar. Ко 'prikning qismlari bir-biriga birinchi marta boltlar bilan 
ulandi. Bunday ко 'priklar daryolar ustiga qurila boshlandi. 
1774- yilda Jon Uilkinson cho 'yan bo 'lagi markazidan о 'q chiqadigan 
teshik ochishga imkon beruvchi tokarlik dastgohi ixtiro qildi. Bu zamonaviy 
to 'p yasash imkonini berdi. 
1788- yilda dastlabki cho'yan quvurlar yasashga muvaffaq bo 'lindi. 
Shu tariqa sanoat inqilobi oqibatida manufaktura о 'mini fabrika ishlab 
chiqarishi egalladi. Mehnat unumdorligi tez sur'atlar bilan о'sa boshladi. 
Ayni paytda aholi tarkibida yangi qatlamlar - yollanma ishchilar va sanoat 
burjuaziyasi shakllandi. XVHI asr oxiriga keUb Buyuk Britaniya dunyoning 
birinchi sanoat mamlakatiga aylandi. Buyuk Britaniyada kapitaUzm shiddat 
bilan rivojlana bordi.