U jo'Rayev, R. F a r m o n o V, s h. E r g a s h e V

13- §. Angliyaning dunyoda birinchi sanoat 
mamlakatiga aylanishi 
Davlat tuzumi. XVIII asrda Angliya cheklangan monarxiya 
davlati edi. Davlat boshlig 'i qirol bo 'lib, hukumatni parlament saylovida 
g'olib chiqqan ikki siyosiy partiyadan biri tuzgan. Yangi saylangan 
parlamenlriing vakolat muddati 3 yil edi. Parlamentning Jamoalar palatasida 
torilar va vigilar partiyalari faoliyat ко 'rsatgan. 
Torilar qirolning huquq va manfaatlarini himoya qilar hamda mavjud 
l^iblarning buzilmasligi uchun kurashar edi. 
Vigilar esa parlament huquqlarini himoya qilardi. Mamlakatda muhim 
iqtisodiy va siyosiy islohotlar о 'tkazilishining tarafdori edi. 
1707- yilda parlament Angliya va Shotlandiya o'rtasidagi uniyani 
qonunlashtirdi. Endi mamlakat Buyuk Britaniya deb ataladigan bo 'ldi. 
1716- yilda parlament vakolati 6 yillik qilib belgilandi. Shu tariqa 
professional parlamentga asos solindi. 
Tashqi siyosat. Bu davrda Buyuk Britaniya tashqi siyosatini ikki bosh 
yo'nalish belgilab bergan. Ularning birinchisi - Yevropa qit'asida hech 
qaysi davlatning kuchayib ketishiga yo '1 qo 'ymaslik bo 'lsa, ikkinchisi -
yangi-yangi mustamlakalar egallash edi. 
XVIII asrda Buyuk Britaniyaning asosiy raqibi Fransiya bo'ldi. Ikki 
davlat о 'rtasida ispan taxti tufayli kelib chiqqan urush (1701-1714) Buyuk 
50 

---

Britaniya uchun f oydali sulh tuzihshi bilan yakunlandi. Unga ко 'ra, Gibraltar 
Buyuk Britaniyaga о 'tdi. Butun XVUI asr Buyuk Britaniya va Fransiyaning 
qizg 'in kurashi ostida kechdi. Bu kurash hatto <deb  h a m ataldi. 1763- yilda Fransiya Kanadadan  h a m siqib chiqarildi. 
Hindistonni egallash borasida katta muvaffaqiyatlarga erishildi. XVIII 
asrning 60- yillari davomida Shimoliy Amerikada 13 ta shtat, Kanada, 
Karib dengizi orollari, Hindistonning bir qismi  B u y u k Britaniyaning 
mustamlakasiga aylandi. 
Shu tariqa Britaniya mustamlakachilik imperiyasiga asos solindi.