Тузувчи : Файзуллаева Н



Download 6,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/535
Sana25.01.2022
Hajmi6,61 Mb.
#409315
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   535
Bog'liq
Макроиқтисодиёт Янги УМК. 2021-2022 (1)

pasayish  (retsessiya)
    boskichidir.  Bunda  ishlab  chikarish  va  bandlik 
darajalari  kamayadi,  ammo  baxoning  o‘sish  darajasi  pasaymaydi.  Bu  boskich  faol  va  uzok 
davom  esagina  baxoning  o‘sish  darajasi  sustlashishi  mumkin. 
Pasayishning  kuyi
  nuktasida 
ishlab chikarish va bandlik eng kuyi darajaga tushadi va turgunlik davri boshlanadi.  
Ko‘tarilish
  boskichida  ishlab  chikarish  va  bandlik  darajasi  asta-sekin  oshib,  ishlab 
chikarish kuvvatlaridan to‘lik foydalanish va to‘lik bandlik darajasiga erishiladi. 
Yukorida  ta’kidlaganimizdek,  iktisodiy  davrlar  bir  xil  boskichlarga  ega  bo‘lsada,  ammo 
ular davomiyligi va faolligiga ko‘ra o‘zaro fark kilib turadi. Shuning uchun xam iktisodchilar, bu 
jarayonlarni iktisodiy davrlar deb emas, balki iktisodiy tebranishlar deb atash to‘gri bo‘ladi deb 
xisoblashadi.  Iktisodiy  tebranishlarning  asosiy  sababi  sifatida  iktisodichilar  uch  omilni 
ko‘rsatadi.  
Birinchi gurux olimlar iktisodiy tebranishlarning asosiy sababi texnika va texnologiyalarda 
ro‘y beradigan o‘zgarishlar deb xisoblaydilar. Ularning fikricha fan-texnika yutuklarini ko‘llash 
natijasida    iktisodiyotda  o‘sish  ro‘y  beradi.  Masalan  avtomobilning  yaratilishi  yokilgi  sanoati, 
neft kazib  chikarish,  ximiya,  yo‘l  kurilishi  materiallari  sanoatlarining  jadal  rivojlanishiga  sabab 
bo‘ldi.  Yangi  texnologiyalar  ishlab  chikarish  unumdorligini  bir  necha  baravar  oshirish,  ilgari 
foydalanilmagan  resurslarni  ishga  tushirish  imkonini  beradi.  Texnik  va  texnologik  yangiliklar 
doim xam yaratilavermasligi iktisodiyotdagi tebranishlarga sabab bo‘ladi. 
Olimlarning  yana  bir  guruxi  iktisodiy  boskichlarni  siyosiy  va  tasodifiy  vaziyatlarga 
boglashadi. 
 Bu jarayonni monetar siyosatga boglaydigan olimlar xam mavjud. Ya’ni, davlat kanchalik 
ko‘p  pul  bosib  chikarsa,  uning  kadri  shunchalik  kamayib  boradi,  va  aksincha,  pul  mikdori 
kanchalik  kam  bo‘lsa,  ishlab  chikarish  ko‘lamining  pasayishi  va  ishsizlar  sonining  ortishi 
shunchalik  tezlashadi. Xullas, iktisodiy boskichlarni baxolashga turli xil yondashuvlar mavjud. 
Ammo  barcha  iktisodchilar,  ishlab  chikarish  va  bandlilik  darajalarini  yalpi  talab  va  boshkacha 
aytganda  yalpi  xarajatlar  mikdoriga  boglik,  degan  fikrni  ko‘llab-kuvvatlaydilar.  Chunki, 
korxonalar  o‘z  tovar  va  xizmatlarini  ularga  talab  bo‘lsagina  ishlab  chikaradi.  Boshkacha 
aytganda,  talab  katta  bo‘lmasa,  korxonalarda  tovar  va  xizmatlarni  katta  mikdorda  ishlab 
chikarish foydali emas. O‘z navbatida, ishlab chikarishda bandlilik va daromadlar darajasi xam, 
aynan  shu  sababli,  past  bo‘ladi.  Yalpi  xarajatlar  mikdori  kanchalik  ko‘p  bo‘lsa,  ishlab 
chikarishning  o‘sishi  katta  foyda  olib  keladi.  Shuning  uchun  ishlab  chikarish,  bandlilik  va 
daromadlar  darajasi  ortib  boradi.    Iktisodiy  tebranishlar  sabablarini,  ularga  ta’sir  etuvchi 
omillarni  o‘rganish,  iktisodiy  tebranishlar  amplitudasini  kiskartirish  barcha  xukumatlar 
makroiktisodiy siyosatining muxim maksadlaridan biridir.  
 

 
2. Ishsizlik tushunchasi va ishsizlik darajasining o‘lchanishi. 
 
Iktisodiyotning  bekaror rivojlanishi okibatida, iktisodiy pasayish davrida  ishlab chikarish 
resurslari to‘lik foydalanilmay koladi. 
 
 YaIMni  yaratishda  katnashadigan  iktisodiy  resurslarning  eng  asosiylaridan  biri  bo‘lgan 
mexnat resurslaridan to‘lik foydalanilmaslik  ishsizlikda namoyon bo‘ladi. 
Makroikisodiy taxlilda mexnat resurslari emas balki ishchi kuchi  kategoriyasidan ko‘prok 
foydalaniladi. 

Download 6,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   535




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish