Тузувчи : Файзуллаева Н

2.8. Mavzu:
 
Fiskal va monetar siyosat  
  
1-masala
 
A va V mamlakatlarning iqtisodiyoti quyidagi ma’lumotlar bilan yoritib berilgan: 
 
Ko’rsatkichlar 
A mamlakat 
V mamlakat 
1.Moliyaviy yil boshida davlat qarzi qiymati 
 ( mln. dol.da)  
 
2000 
 
2000 
2.  Moliyaviy  yil  davomidagi    nominal  davlat 
xarajatlari(mln.dol.da) 
 
200 
 
200 
3. Narx darajasi (yil boshida) 
1,0 
1,0 
4. Inflyatsiyaning yillik sur’ati 
0,0 
0,1 
5. Davlat qarzi bo’yicha nominal foiz stavkasi 
0,03 
0,13 

---

156 
6.  Davlat  byudjetiga  nominal  soliq  tushumlari 
(mln.dol.da) 
260 
260 
 
Hisoblang: 
a)  Mamlakatda  davlat  qarzlariga  xizmat  ko’rsatish  bo’yicha  foiz  to’lovlarining  nominal 
miqdori qanday? 
b) Har bir mamlakatda byudjet defitsitining rasmiy bahosi qanday? 
v) Har qaysi mamlakatda davlat qarzining nominal va real  qiymati qanday (yil oxirida)? 
Echish: 
a) A mamlakat uchun statistik ma’lumotlardan  foydalangan holda, nominal foiz stavkasi 
va    davlat  qarzi  miqdorini  ko’paytirish  orqali  davlat  qarziga  xizmat  ko’rsatish    bo’yicha  foiz 
to’lovlarining nominal miqdoriga ega bo’lamiz: 
0,03 x 2000 = 60 (mln.dol.) 
b) mamlakat uchun ham xuddi shu tarzda hisoblab chiqamiz: 0,13 x 2000 = 260 (mln.dol.). 
b)  Har  qaysi  mamlakatda  davlat  byudjeti  defitsitini  rasmiy  (ya’ni  nominal)  bahosi  milliy 
davlat  xarajatlari  hamda  qarzga  xizmat  ko’rsatish  bo’yicha  nominal  foiz  to’lovlari  bilan  birga 
byudjetga nominal soliq tushumlari o’rtasidagi farq sifatida yuzaga keladi: 
A mamlakat uchun quyidagiga egamiz: 
.)
.
(
0
260
260
260
)
2000
03
,
0
(
200
дол
млн






. 
V mamlakat uchun bunga: 
.)
.
(
200
260
460
260
)
2000
13
,
0
(
200
дол
млн






. 
v)  Yil  oxirida  davlat  qarzining  nominal  qiymati  yil  boshidagi    qarz  miqdori  hamda    yil 
davomida hosil bo’lgan davlat byudjetining nominal defitsitiga teng. 
A mamlakat uchun quyidagiga egamiz: 
2000 + 0 = 2000 (mln.dol.). 
B mamlakat uchun shunga o’xshash: 
2000 + 200 = 2200(mln.dol.) 
Ikki mamlakatda davlat qarzining real qiymatini baholash uchun ularning har qaysisida yil 
oxiridagi narx darajasini hisoblab chiqish zarur. Dastlabki ikki mamlakatda narx darajasi bir xil 
va 1,0 teng, lekin yillik inflyatsiya sur’ati boshqacha: A mamlakatda  0,0 va B mamlakatda 0,10 
Binobarin,  yil  oxirida  narx  darajasi  A  va  B  mamlakatlar  uchun  1,0  va  1,1  tashkil  etdi  
(muvofiq  tarzda). 
Yil  oxirida davlat  qarzining  real  qiymati  yil  oxiridagi    narxlar  darajasiga  bo’lingan uning 
yil oxiridagi  nominal qiymatiga teng. Muvofiq tarzda quyidagiga egamiz: 
A mamlakat uchun: 2000 : 1,0 = 2000 (mln.dol); 
B mamlakat uchun: 2200 : 1,1 = 2000 (mln.dol.); 
ya’ni ikkala mamlakatda real qarzdorlik  bir xil.