Тузувчи : Файзуллаева Н

3. Pulga talabning keynscha nazariyasi. 
 
Pulga  talabning  Keyns  nazariyasi,  likvidlilikning  afzalligi  nazariyasi,  pulni  naqd 
ko’rinishda saqlashga kishilarni undovchi uch sababni ajratib ko’rsatadi: 
8.
 
transaksion sabab (joriy bitimlar uchun naqd pulga talab); 
9.
 
ehtiyotkorlik  sababli  (ko’zda  tutilmagan  holatlar  uchun  ma’lum  miqdorda  naqd  pullarni 
saqlash); 
10.
 
spekulyativ  sabab  (foyda  olish  maqsadida  qimmatli  qog’ozlar  sotib  olish  uchun  pulga 
talab). 
Spekulyativ  sabab  foiz  stavkasi  bilan  obligatsiyalar  kursi  o’rtasidagi  teskari  bog’liqlikka 
asoslanadi. Agar foiz stavkasi ko’tarilsa, obligatsiyalar bahosi pasayadi, ularga talab esa oshadi. 
Bu  esa  o’z  navbatida,  naqd  pul  zahiralarining  qisqarishiga  hamda  naqd  pullarga  talabning 
pasayishiga olib keladi. 
Pul  likvidlilik  xususiyatiga  ega  bo’lganligi  uchun  ham  aholi  uni  saqlashni  afzal  biladi. 
Likvidlilikning  afzalligi  nazariyasi  ko’rsatadiki  pulga  bo’lgan  talab  miqdori  foiz  stavkasiga 
bog’liq.  Foiz  stavkasi  naqd  pul  vositalarini  qo’lda  ushlab  turishning  muqobil  xarajatlari 
miqdorini,  ya’ni,  siz  foiz  olib  kelmaydigan  naqd  pullarni  qo’lda  ushlab  turgan  sharoitda 
yo’qotadigan pul miqdorini bildiradi. Nonning narxi non talabi miqdoriga ta’sir qilganidek, naqd 
pullarni  qo’lda  ushlab  turish  miqdori  ham  pul  zahiralariga  talab  miqdoriga  ta’sir  ko’rsatadi. 
Shuning  uchun  foiz  stavkasi  oshganda,  insonlar  boyliklarini  naqd  pul  shaklida  kamroq  ushlab 
turishga harakat qiladi.  
Real pul zahiralariga talab funksiyasini quyidagi ko’rinishda yozamiz: 
M/R = f(R) 
Bu  tenglama  ko’rsatayaptiki,  pulga  bo’lgan  talab  miqdori  foiz  stavkasi  funksiyasi  ekan. 
Grafikda  foiz  stavkasi  va  real  pul  zahiralari  miqdoriga  talab  teskari  bog’liklikka  ega  ekanligi 
ko’rinadi. CHunki, yuqori foiz stavkasi pulga talab miqdorining kamayishini ko’rsatadi 
Klassik  va  keynschilarga  xos  yondashuvlarni  umumlashtirib,  pulga  talabning  quyidagi 
omillarini ajratib ko’rsatish mumkin: 
1) daromadlar darajasi; 
2) pulning aylanish tezligi; 
3) foiz stavkasi. 
Agar  klassik  nazariya  pulga  talabni  asosan,  real  daromad  hajmi  bilan  bog’lasa, 
keynschilarda esa pulga talab asosan, foiz stavkasiga bog’liq deb hisoblanadi. 

---

100 
Pulning  aylanish  tezligini  hisobga  olmaganda,  real  pul  qoldig’iga  talab  formulasi 
quyidagicha bo’ladi: