65
-
atrof muxitni ifloshlanishi va tabiiy resurslardan samarasiz foydalanish xavfi;
-
ijtimoiy tengsizlik, axoli daromadlari darajasidagi tabakalanish darajasinig
o‘sishi;
-
resurslarni adolatsiz taxsimlanishi xavfi;
-
iktisodiyotning bekaror rivojlanishi, iktisodiy inkirozlarning ro‘y berishi va x.k.
Sof bozor uchun xos bo‘lgan bu kamchiliklar davlatning, iktisodiy tizimning samaradorligini
oshirishga karatilgan, asosiy funksiyalarini belgilab beradi. Aynan shu tufayli bozor va davlat
simbiozi ro‘y berdi, va ko‘pchilik davlatlarning bugungi kundagi iktisodiyoti sof bozor
iktisodiyoti xam, sof davlat iktisodiyoti xam emas. «Iktisodiyotni barkaror amal kilishi uchun
ikki tashkiliy kism- bozor va xukumat zarur. Ularsiz xozirgi zamon iktisodiyotini boshkarish –
xuddi bitta ko‘l bilan karsak chalish bilan barobardir»* Ilgor davlatlar bozorlari rivojlanishiga
davlatning aralashuvi tufayli davriy tebranishlar amplitudasini kamaytirishga, inkiroziy
xodisalarni yumshatishga va iktisodiy rivojlanishda jiddiy ilgarilashga erishildi.
Davlatning iktisodiy funksiyalari ko‘p va xilma-xildir. Shuning uchun taxlilimizda
davlatning asosiy iktisodiy funksiyalarinigina ko‘rib chikamiz.
Davlatning asosiy ikvtisodiy funksiyalariga kuyidagilar kiradi:
1. bozor tizimi samarali faoliyat ko‘rsatishini ta’minlaydigan xukukiy baza va ijtimoiy
muxitni ta’minlash;
2. rakobat muxitini yaratish va uni ximoya kilish.
3. ijtimoiy ne’matlar bilan ta’minlash maksadida resurslarni kayta taksimlash;
4. atrof muxitni ximoya kilish;
5. daromad va boyliklarni kayta taksimlash;
6. iktisodiyotni barkarorlashtirish, ya’ni, iktisodiy kon’yukturaning o‘zgaruvchanligi
natijasida paydo bo‘ladigan ishsizlik va inflyatsiya darajalarini nazorat kilish xamda iktisodiy
o‘sishni ragbatlantirish.
Davlat bozor iktisodiyotining samarali faoliyat ko‘rsatishi uchun asos bo‘ladigan ayrim
xizmatlarni va xukukiy bazani ta’minlash vazifalarini zimmasiga oladi. Xukukiy bazani
ta’minlash asosan iktisodiy faoliyatni tartibga soluvchi konunlar ishlab chikarishda va bu
konunlarni bajarishni taminlash xamda nazorat kilishda namoyon bo‘ladi. Davlat, shuningdek
xalkaro munosabatlarni yo‘lga ko‘yib o‘z tadbirkorlaring maxsulotlarini xorijiy mamlakatlarda
sotishi uchun kulay sharoit yaratadi. Bunga ikki tomonlama solikka tortmaslik, boj to‘lovlari
bo‘yicha o‘zaro imtiyozlar berish, investitsiyalarni kafolatlash kabi masalalarda xukumatlararo
kelishuvlar orkali erishiladi. Tashki savdoni tartibga solish vositalari orkali xam davlat o‘z ishlab
chikaruvchilarini ximoya kiladi(bu masalalar o‘kuv ko‘llanmasining tegishli mavzularida ko‘rib
chikiladi).
Do'stlaringiz bilan baham: