Тузувчи : Файзуллаева Н



Download 6,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet127/535
Sana25.01.2022
Hajmi6,61 Mb.
#409315
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   535
Bog'liq
Макроиқтисодиёт Янги УМК. 2021-2022 (1)

 
 
9-MAVZU. BOZOR IKTISODIYoTIDA DAVLATNING ROLI. 
Reja: 
1.
 
Davlatning  bozor iktisodiyoti rivojlanishiga aralashuvi zarurligi va asosiy iktisodiy 
funksiyalari. 
2.
 
Iktisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish vositalari. 
3.
 
Antimonopol faoliyat va rakobatni rivojlantirish. 
4.
 
Daromadlarni ijtimoiy manfaatlarni e’tiborga olgan xolda kayta taksimlash. 
5.
 
Resurslarni kayta taksimlash. 
 
 
1.  Davlatning    bozor  iktisodiyoti  rivojlanishiga  aralashuvi  zarurligi  va  asosiy  iktisodiy 
funksiyalari. 
 
 
Mamlakatlarning  rivojlanish  tarixi  shuni  isbotladiki,    garchand  xamma  joyga  kirib 
boruvchi  shaxsiy  manfaatning    «ko‘rinmas  ko‘l»i    uni  yo‘naltirib  tursada    davlatning 
aralashuvisiz iktisodiyot o‘zini- o‘zi samarali boshkara olmas ekan.  Bozor kuchlari avvalam bor 
iktisodiyotda mavjud barcha resurslardan to‘lik foydalanishni  va baxolarning barkaror darajasini 
ta’minlab turadigan darajadagi milliy ishlab chikarish xajmlarini  saklab turish uchun etarli emas. 
Bozor iktisodining ko‘zda tutilmagan salbiy samaralari kuyidagilar: 
-
 
bozorni monopollashuvi xavfi; 
-
 
jamiyat infratuzilmasini ( transpor, ijtimoiy infratujilma, mudofaa, jamoat tartibini 
saklash,fundamental tadkikotlar va x.k.) rivojlantirishga ragbatning yo‘kligi; 


65 
-
 
atrof muxitni ifloshlanishi va tabiiy resurslardan samarasiz foydalanish xavfi; 
-
 
ijtimoiy  tengsizlik,  axoli  daromadlari  darajasidagi  tabakalanish  darajasinig 
o‘sishi; 
-
 
resurslarni adolatsiz taxsimlanishi xavfi; 
-
 
iktisodiyotning bekaror rivojlanishi, iktisodiy inkirozlarning ro‘y berishi va x.k. 
 
  Sof  bozor uchun xos  bo‘lgan bu  kamchiliklar    davlatning,  iktisodiy  tizimning samaradorligini 
oshirishga  karatilgan,  asosiy  funksiyalarini  belgilab  beradi.  Aynan  shu  tufayli    bozor  va  davlat 
simbiozi  ro‘y  berdi,  va  ko‘pchilik  davlatlarning  bugungi  kundagi  iktisodiyoti  sof  bozor 
iktisodiyoti  xam,  sof  davlat  iktisodiyoti  xam  emas.  «Iktisodiyotni  barkaror  amal  kilishi  uchun 
ikki  tashkiliy kism-  bozor  va  xukumat  zarur.  Ularsiz  xozirgi  zamon  iktisodiyotini  boshkarish –
xuddi  bitta  ko‘l  bilan  karsak  chalish  bilan  barobardir»*  Ilgor  davlatlar  bozorlari  rivojlanishiga 
davlatning  aralashuvi  tufayli  davriy  tebranishlar  amplitudasini    kamaytirishga,  inkiroziy 
xodisalarni yumshatishga va iktisodiy  rivojlanishda jiddiy ilgarilashga erishildi. 
Davlatning  iktisodiy  funksiyalari  ko‘p  va  xilma-xildir.  Shuning  uchun  taxlilimizda 
davlatning asosiy iktisodiy  funksiyalarinigina ko‘rib chikamiz. 
 Davlatning asosiy ikvtisodiy funksiyalariga kuyidagilar kiradi: 
1.  bozor  tizimi  samarali  faoliyat  ko‘rsatishini  ta’minlaydigan  xukukiy  baza  va  ijtimoiy 
muxitni ta’minlash; 
2. rakobat muxitini yaratish va uni ximoya kilish. 
3. ijtimoiy ne’matlar bilan ta’minlash maksadida resurslarni kayta taksimlash; 
4. atrof muxitni ximoya kilish;  
5. daromad va boyliklarni kayta taksimlash; 
6.  iktisodiyotni  barkarorlashtirish,  ya’ni,  iktisodiy  kon’yukturaning  o‘zgaruvchanligi 
natijasida  paydo  bo‘ladigan  ishsizlik  va  inflyatsiya  darajalarini  nazorat  kilish  xamda  iktisodiy 
o‘sishni ragbatlantirish. 
 
Davlat  bozor  iktisodiyotining  samarali  faoliyat  ko‘rsatishi  uchun  asos  bo‘ladigan  ayrim 
xizmatlarni  va  xukukiy  bazani  ta’minlash  vazifalarini  zimmasiga  oladi.  Xukukiy  bazani 
ta’minlash  asosan  iktisodiy  faoliyatni  tartibga  soluvchi  konunlar  ishlab  chikarishda  va  bu 
konunlarni  bajarishni  taminlash  xamda  nazorat  kilishda  namoyon  bo‘ladi.  Davlat,  shuningdek 
xalkaro  munosabatlarni  yo‘lga  ko‘yib  o‘z  tadbirkorlaring  maxsulotlarini  xorijiy  mamlakatlarda 
sotishi  uchun  kulay  sharoit  yaratadi.  Bunga  ikki  tomonlama  solikka  tortmaslik,  boj  to‘lovlari 
bo‘yicha  o‘zaro  imtiyozlar  berish,  investitsiyalarni  kafolatlash  kabi  masalalarda  xukumatlararo 
kelishuvlar orkali erishiladi. Tashki savdoni tartibga solish vositalari orkali xam davlat o‘z ishlab 
chikaruvchilarini ximoya kiladi(bu masalalar o‘kuv ko‘llanmasining tegishli mavzularida ko‘rib 
chikiladi).  
 

Download 6,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   535




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish