Toshkent tibbiyot akademiyasi termiz filiali

Damlama va qaynatmalarning nomi va lotin tilida turlanishi:

O’simlik qismlari (o’zbekcha)	O’simlik qismlari (ruscha)	Bosh kelishik (birlik sonda)	Qaratqich kelishigi (birlik sonda)	Qaratqich kelishigi (ko’plik sonda)
Po’stloq	Кора	cortex	corticis
Ildiz	Корен	radix	radicis
Ildizpoya	Корневище	rhizoma	rhizomatis
O’t	Трава	herba	herbae
Barg	Лист	folium		foliorum
Gul	Цветок	flos		florum
Meva	Плод	fructus		fructuum

Damlama va qaynatmalar tez buzilib qoladigan bo’lgani uchun ko’pi bilan 3-4 kunga yetadigan miqdorda dorixonada tayyorlanadi va sovutgichda saqlash tavsiya etiladi. Ular ko’pincha qoshiqlarda ichish uchun buyuriladi.

Reseptda faqatgina qisqartirilgan shaklda yoziladi. Rp.: belgisidan keyin katta harfda, qaratqich kelishigi birlik sonda dori vositasining nomi (Infusi yoki Decocti), so’ngra qaratqich kelishigi birlikda yoki ko’plikda o’simlik qismininig nomi kichik harflarda, so’ngra o’simlikning nomi qaratqich kelishigida katta harflarda yoziladi, dori xomashyosining miqdori grammlarda, damlama yoki qaynatmaning miqdori millilitrda ko’rsatiladi:
Farmakopeyalarda damlama va qaynatmalarni tayyorlash uchun o’simlik xomashyosi va erituvchining (ko’pincha suv) quyidagi standart konsentrasiyalari qabul qilingan. Bunday hollarda resept yozishda konsentrasiyani hisoblash uchun og’irlik-hajm inobatga olinadi:

• 
  Kuchsiz ta’sir ko’rsatadigan o’simliklar uchun 1:10
  
• 
  Kuchli ta’sir ko’rsatadigan o’simliklar uchun 1:30
  
• 
  Zaharli ta’sir ko’rsatadigan o’simliklar uchun 1:300
  

ZAHARLI TA’SIR KO‘RSATUVCHI O‘SIMLIKLAR (DIT)

folium Digitalis - Angishvonagul bargi
radix Ipecacuanhae - Ipekakuana ildizi
herba Thermopsidis - Termopsis o‘ti
Reseptga misol. Termopsis o‘tidan 1:300 nisbatda 180 ml damlama yozib berilsin. 1 osh qoshiqdan kuniga 4 mahal 3 kun mobaynida ichishga buyurilsin.
Hisob: 1) damlamaning umumiy hajmi: 1 osh qoshiqdan kuniga 4 mahal 3 kun davomida = 12 osh qoshig’i yoki 180 ml (1 osh qoshig’i = 15 ml bo’lsa, 12 x 15 = 180 ml);
2) dori xomashyosining miqdori: konsentrasiya 1:300, bu 1,0 g o’simlik xomashyosidan 300 ml damlama tayyorlash demakdir. Binobarin, 180 ml damlama uchun 0,6 g xomashyo kerak bo’ladi (x = 180 / 300 x 1,0 = 0,6).