Toshkent Tibbiyot Akademiyasi Davolash fakulteti ichki kasalliklar propedevtikasi, kasb kasalliklari, gematologiya va X d. t., oliy ma’lumotli hamshira fanlari kafedrasi Ichki kasalliklar propedevtikasi fani

А

Л_

I

32- раем. Синус маромининг бузилишн.

а) - синус тахикардняси (дакикасига 100 марта кискарганда); б) - кескин синус брадикэр-дияси лакикасига 34 марта кискаетанда; в) - - синус аритмияси:

рк комплекслари давомлилигининг турли куринишлари (0 70 с 0 94 с О,«2с. Р —булмалар комплексу -QRST — коринчалар ко'мплёкси.

Sinus taxikardiyasi qator dori moddalalar (kofein, adrenalin, atropin va hakozo) ta'sirida xosil bo'lishi mumkin. Bunda puls tezlashishi daqiqasiga 90-100 marta-ga oshishi mumkin. EKG da P-tishi o'zgarmaydi,P-Q tishi me'yorida,R-R tishiga teng, T-P oralig'i - diastolik pauza qisqargan, ba'zan T-segmentining o'rtacha ko'tarilish depressiyasi kuzatilishi mumkin. Ba'zan R-tishi oldingi kompleksning T-tishi ustiga tushadi.

Sinus bradikardiyasi sinus tug'unida k o'zg'alishning pasayishi bilan Bog'langan. U sinus tug'unidan markaziy asab tizimini k o'zg'atuvchi va vegetativ nerv tizimi (parasimpatik nerv sistemasining ta'sirini-oshirish yoki simpatik nerv sistemasining ta'sirini kamaytirish) orqali ta'sir etishi mumkin.

Sinus bradikardiyasiga sinus tug'unining shikastlanishi ham sabab Bo'ladi. U fiziologik (sovuq, xayajonlanish) sportchilarda va patologik o'smada va miya shishida, kalla ichidagi bosimning oshishi, meningitda, miyaga qon quyilishida, miksedemada, qorin tifida, sariq kasalligida) ta'sir natijasida kelib chiqishi mumkin.

Sinus bradikardiyasi dorilar ta'sirida ham yuzaga keiishi mumkin (yurak glikozidlari, xinin). Sinus bradikardiyasini k o'z olmasini bosish orqali reflektor ravishda chaqirish mumkin (Ashner refleksi). Me'da, jigar, korin ta'sirlanganda va ayrirm kasalliklarda qisman sinus bradikardiyasi kelib chiqishini adashgan nervning reflektor ta'sirlanishidan deb tushuntirish mumkin. Uncha rivojlanmagan bradikardiya sub'ektiv sezgi orqali va qon aylanishda aniqlanmaydi. Keskin bradikardiyada esa bosh aylanib, xushdan ketish mumkin.

Tomir urishi daqiqasiga 60 martadan kam b o'lsa, EKG ritmi t o'g'ri b o'ladi, R-tishi o'zgarmaydi. R-tishi bir xil oraliqda, ammo bir oz ch o'zilishi mumkin (0,20-0,21 sek). QRS -kompleksi o'zgarmagan, T-P oralig'i ortgan va yurakning elektr diastolik vaqti ch o'zilganligi aniqlanadi.

Sinus aritmiyasi adashgan nerv tonusining q o'zg'alishiga bog'liq b o'lib, impulslarni muntazam ishlab chiqarilishi o'zgarishini yoki sinus tug'uni shikastlanishini ifodalaydi. Qo'shimcha sinus aritmiyasi nafas oiish bilan bog'langan (nafas aritmiyasi). Bunda nafas olish ritmi tezlashadi, nafas chiqarish ritmi esa sekinlashadi. Bu ko'pincha bolalar va o'smirlarda kuzatiladi (o'smirlik aritmiyasi). Aritmiya nafasga bog'liq b o'lmasa biror kasallik belgisi b o'lishi mumkin. Sinus aritmiya biror sub'ektiv sezgilar bilan kuzatilmaydi. EKG da R-R oralig'ining notekisligi belgilanadi, R-tishi doimiy va t o'g'ri. Shaklga ega, P- oralig'ining davomliligi barqaror. R-R tebranishlarining davomliligi odatda 0,2 sekdan oshmaydi. Ritm manbaining xilpillashi yurak muskuli shikastlanishida, yurakning ishemik kasalliklarida uchraydi, ammo u patologik axamiyatga ega bo'lmasligi xam mumkin. EKG da ritm boshqaruvchisining sinus tug'unidan asta-sekin boshqa bo'limlarga ko'chishi ifodalanadi, ko'pincha bo'lmacha qismlariga va atrioventrikulyar ulanishga ko'chadi. Ritm manbai xilpillashining asosiy belgisi"P-tishi shaklining o'zgarishi xisoblanadi.