Toshkent moliya instituti zulxumor toirovna abdalova zulxumor nazarovna tojiyeva

4.  Iqtisodiy geografiyaning fa n la ri  tizim idagi  roli
Iqtisodiy  geografiyaning  tarkibi  m urakkab  va  m ajm uali 
fanlar  y o ‘nalishidan  iborat  b o ‘lib,  bu  tizim ni  shartli  ravishda 
quyidagi  pog‘onalarga  q o ‘yib  chiqam iz.
Birinchi  pog‘onadagi  fanlarga  geografiyaning  nazariy  va 
fu ndam ental  tadq iq otlam i  o ‘rganuvchi  fanlar:  iqtisodiy  va 
ijtim oiy  geografiya  tarixi,  iqtisodiy,  ijtim oiy  geografiyaning

---

nazariyasi,  u m um iy  tabiiy  geografiya.  um um iy  yer  bilim i. 
landshaftshunoslik  va  boshqa  fanlar  tashkil  etadi.  C hu nk i,  h ar 
qanday  iqtisodiy  va  ijtim oiy  geografiya  fanidagi  ta d q iq o tlar­
ning  asosini  yoki  uning  ustqurtm asini  geografiyaning  nazariy 
m asalalari  tashkil  etadi.
Ikkinchi 
pog‘onadagi 
fanlar 
qatoriga 
geografiyaning 
negizini  tashkil  etuvchi  fanlar,  tabiiy  geografiya  va  iq tis o d iy - 
ijtim oiy  geografiya,  kartografiya  va  o ‘lkashunoslik  fanlari 
kiradi.  K artografiya  fani  tabiatda  va  jam iy atda  sodir  b o ia -  
yotgan  voqe’a  va  ho disalam i  kartalar  yordam ida  aks  ettirish   va 
ta d q iq   etishni  o ‘z  ichiga  olsa,  o ‘lkashunoslik  fani  esa,  bu  ta ­
biiy  va  iqtisodiy  geografiya  fanlarining  m ajm uali  yondashuvlari 
asosida  h ar  xil  h u d u d lam i,  m am lakatlam i  va  m in taq alam i 
u m u m iy  geografik jih a td a n   tavsiflaydi.
Iqtisodiy 
geografiyaning 
u ch in ch i 
fanlar 
pog‘onasini 
tarm o q   fanlaridan  iborat  b o ‘lgan  yoki  maxsus  fanlar  tizim iga 
kiruvchi  fanlar  tashkil  qiladi.  Bularga,  aholi  geografiyasi, 
sanoat  geografiyasi,  qishloq  x o ‘jaligi  geografiyasi,  xizm at 
k o ‘rsatish 
geografiyasi, 
turizm  
geografiya. 
transport 
geografiyasi  va  hokazolar  kiradi.
Iqtisodiy  geografiya  fanining  to ‘rtinchi  p o g ‘onadagi  fanlar 
jum lasiga,  boshqa  fanlar  chegarasida  shakllangan  fanlar,  y a’ni 
siyosiy  geografiya,  harbiy  geografiya,  tijorat  geografiyasi, 
m adaniyat  geografiyasini  keltirish  m um kin.
Iqtisodiy  geografiyaning  tarm o q   fanlari  alo hid a  salm oqqa 
ega  b o ‘lib,  bu  fanlar  b o ‘yicha ju d a   katta  ilm iy  yo‘nalishlar  olib 
borilgan.
A holi  geografiyasi  fani  iqtisodiy  va  ijtim oiy  geografiya 
fanining  alohida  b o ‘g ‘ini  hisoblanib,  aholining  tarkibini, 
joylashishini  va  h u du diy jih a td a n   tashkil  etilish  qonuniyatlarini 
va  xususiyatlarini  o ‘rganadi.  Shuningdek,  aholi  geografiyasi 
fani  shaharlar,  qishloq  joylari  geografiyasi  bilan,  migratsiya, 
m ehn at  resurslari  va  boshqa  y o ‘nalishlarda  ish  olib  boradi.