qiyinchilikni bankrotlik (iqtisodiy nochorlik) deb nomlash juda to ‘g4ri
belgilangan.
Bankrotlik (iqtisodiy nochorlik) - iqtisodiy sud tomonidan e ’tirof
etilgan, qarzdorning pul majburiyatlari bo‘yicha
kreditorlar talablarini
t o i a hajmda qondirishga va (yoki) majburiy toiovlar bo‘yicha o 6z
majburiyatini t o i a hajmda bajarishga qodir emasligidir.
Raqobatga asoslangan bozor iqtisodiyotida ishtirokchilaming to io v
majburiyatlarini toiashga qodir emasligini tan olish orqali uni tartibga
solishni
muhim
normal arini
belgilamasdan
uning
rivojlanishini
ta’minlab boim aydi. Negaki,
ikkita subyekt o ‘rtasidagi o ‘zaro
qarzdorlik bu shunchaki, qarzdorlik emas.
Bu majburiyatlar butun bir
iqtisodni, jamiyatning majburiyatidir. Ya’ni, qarzdorlik faqat ularning
o ‘zigagina tegishli muammo emas.
Iqtisodiy nochorlik, bankrotlik tushunchalari odatda bir mazmunda
qaraladi. Ularni yuzaga keltiruvchi sabablar nihoyatda ко4p.
Lekin
sabablarning ildizida albatta kuchli raqobat, iqtisodiy resurslar va
moliyaviy imkoniyatlaming cheklanganligi turadi.
Bozor iqtisodiy oti sharoitida xo'jalik yurituvchi subyektlar iqtisodiy
jihatdan
mustaqil b o ig an holda, raqobat kurashiga tortiladilar. Bu
kurash kimnidir bor, kimnidir yo‘q qiladi. G ‘olib korxonalar o ‘zining
moliyaviy ahvolini mustahkamlagan holda bozorda muqim o ‘ringa ega
b o ia boradilar. M ag iu b korxonalar esa sinadilar yoki o‘z faoliyatini
to‘xtadilar. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu g 4oliblik yoki bu m agiublik
muqarrar narsaki, uni to4xtatib qolish mumkin emas.
Aytish
mumkinki, uzluksiz davom etuvchi raqobat kurashi doimo
iqtisodiy nochorlik yoki bankrotlik holatiga tushish xavfini tug'diradi.
Bankrotlik tushunchasi italyancha «banco-rotto» degan so'zdan
olingan boiib, aslida kursi (o‘rindiq)ning sinishini anglatsada, bu so‘z
aslida qarzdorning to io v majburiyatlarini t o i a qoplashga qodir
emasligini izohlaydi.
0 ‘zbekiston Respublikasining «Bankrotlik to‘g‘risida»gi
qonunida
bankrotlik alomatlari yuridik shaxslar uchun alohida, jismoniy shaxslar
uchun alohida tartiblari belgilangan.
615
Qarzdoming pul majburiyatlari bo'yicha kreditorlar talablarini
qondirishga va (yoki) majburiy to'lovlar bo'yicha o 'z
majburiyatini
bajarishga qodir emasligi, agar tegishli majburiyatlar va (yoki) to'lovlar
majburiyati yuzaga kelgan kundan e ’tiboran uch oy davomida qarzdor
tomonidan bajarilmagan bo'Isa, uning bankrotlik alomatlari deb e ’tirof
etiladi81.
Xo'jalik subyektlari va ulaming ayrim toifalari (banklar, qishloq
xo'jaligi
subyektlari,
sug'urta
tashkilotlari
va
h.k.),
yakka
tadbirkorlaming bankrotligini tan olish
va uni belgilash tartiblari
bankrotlik to'g'risidagi qonunda aniq belgilab berilgan.
Bankrotlikning korxona faoliyatiga nisbatan qo'llanishini tushunish
uchun uning siklik jarayonini tushunish muhim masala hisoblanadi.
Y a’ni har qanday korxonaning manzil yakuni hisoblangan bankrotlik
quyidagi jarayonlaming uzviy ketma-ketligidan tashkil topadi.
Do'stlaringiz bilan baham: