Toshkent farmatsevtika instituti

Zaxm kasalligini davolashda byenzilpyenisillin, novyersyenol, osarsol,vismut, simoblar penitsillin, bitsillin, ekstitsillin, ximioterapevtik preparatlar, mishyak preparatlari va boshqa tibbiy preparatlar hamda dori-darmonlardan foydalaniladi.

Profilaktikasi. Maxsus vaksinasi ishlab chiqilmagan bo’lib, boshqa venerik kasalliklarni profilaktikasiga o’xshab, fohishabozikka qarshi kurash, bemorlarni aniqlab, 100% gospitalizatsiya qilib, majburiy davolash, kasallik manbaini aniqlab uni sanatsiya qilish va h.k.

15.2-rasm
Xlamiydilar obligat xujayra ichidagi organizmlar bo‘lib, xar xil xlamidioz kasalliklarning ko‘zatuvchisi xisoblanadi. Bo‘larga troxoma va ornitoz kiradi. Traxomada ko‘zda yalliglanish protsessы ketadi, ornitozda esa pnevmaniya keltirib chikaradi.

Xlamiydilar dumalok formada (0,30-0,45 mkm) 50-500 nm kattalikda bo‘ladi.

Makrofagda va retikuloendotelial xujayralarda uchratishimiz mumkin. Xlamiydilar asosan xujaini kushlar xisoblanadi. Xlamiydilar o‘zida DNK va RNK tutadi va o‘zlaridan murom kislotasi, folievaya kislota, D-alaninlar ajratib chikaradi. Xlamiydilar fakat tirik xujayrada usadi, ularni tovuk embrionida , tukima kulturasida ustirish mumkin. Gr (-) buyaladi.

Rivojlanishda 3 ta stadiya tafov. kil.

1. mayda elementlar tanachalar xosil bo‘lishi 0,2-0,4 mkn. O‘zida nukleoid gepatit materialini va ribosomalar tutadi. 3 kavat kobik bilan uralgan.

2. Birlamchi tanachalar xosil bo‘lishi va ribosomalar elementlar o‘zida tutadi. Bo‘linish yuli bilan ko‘payadi.

3..Oralik stadiya - birlamchi va elementlar tanachalar xosil bo‘lishi stadiyasi urtasidagi stadiya bo‘lib, bunda birlamchi va elementlar tanachalar tafavut kiladi.

Birlamchi tanachalar vegetativ funksiyani bajaradi.

Romanovskiy-Gimza usulida buyab, lyuminessent va elektron mikroskoplarda urganish mumkin.

Mikoplazmalar Mollicutes ( yumshok teri) sinfiga, Micoplasmaceae oilasi kiradi. Juda mayda 100-200 nm polimorgf mikr-zmlardir. Bo‘lar o‘zlari mustakil ko‘payish xususiyatiga ega. Ularda xujayra devori bo‘lmaydi. Fakt 3 kavatli sitoplazmatik mebranasi bo‘ladi va tashki tomondan kapsulaga uxshab urab turadi. Bo‘larning genomi bakteriyalarning genomidan m: E. coli genomidan 4- marotaba kichik, lekin mustakil ko‘payish xususiyatiga ega. Sitoplazmada kiritmalar, ribosomalar, DNK va RNK bo‘ladi.

Mikoplazmalar birinchi marotaba yirik shoxli koramollarda plevro­pnevmoniya keltirib chikarganligi aniklangan.

Morfologiyasi: Juda mayda kokksimon xujayralar bo‘lib, membranali filtrdan utib ketadi, oddiy bo‘linishi yuli bilan ko‘payadi.

Bakteriyalardan farki:

xujayra devorining yukligi

ular fakat izotonik eritmalarda va gipertonik muxitlarda usadi. Usish faktorlari - purin, pirimidin, lipedli ozik muxitlarni talab kiladi. Xayvonlarda yukori nafas yullarining shillik kavatida uchraydi.

Parozitlari upkani yalliglaydi. Spora xosil kilmaydi, xarakatsiz, Gr (-) bo’yaladi. Birinchi marotaba L.Paster aniklangan. Tuprokda, suvlarda uchrashni mumkin. Patogen va patogen bo‘lmagan turlari mavjud. Fakultativ anaerob. Konli agarda gemoliz xosil kiladi.