Toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Gidrofil - lipofil balansi 

Xar qanday emulgator samaradorligini ta‘riflaydigan maxsus birlik GLB deb - ikki bir-biriga 

qarama-qarshi gidrofil va gidrofob molekulalar nisbatiga aytiladi. 

Xozirgi vaqtda moddalar molekulalarining tuzilishi yoki fizik-kimyoviy xossasiga qarab GLB 

ahamiyatini aniqlovchi nazariya  yo‘k. SHuning uchun 1949  yilda Griffin tomonidan taklif etilgan 

yarim  empirik  sistema  qo‘llaniladi.  Bu  Griffin  soni  deb  atalib,  sirt-faol  moddalarning  kaysi 

molekulalaridan tuzilganligini aniqlaydi, shu alohida guruhlarni suv bilan birikib kirishishini shartli 

son  darajasiga  ko‘taradi.  har  xil  sirt-faol  moddalarning  GLB  soni,  molekuladagi  guruhlarni  son 

yigindisi kerakli formula bo‘yicha hisoblanadi yoki tajriba orqali aniqlanadi. 

Sirt-faol  moddalarning  molekulasida  gidrofob  qismga  nisbatan  gidrofil  qism  qancha  ko‘p 

bo‘lsa, GLB soni shuncha yuqori bo‘ladi. GLB soni hamma tabiatda uchraydigan sirt-faol moddalar 

uchun  ko‘rsatkichi  1  dan  40  gacha  bo‘lish  mumkin.  10  soni  faol  moddaning  lipofil  va  gidrofil 

moddalarning  o‘rtasidagi  chegara  hisoblanadi.  Emulgator  yog‘da  erisa  suvning  moydagi 

emulsiyasini  hosil  qiladi.  Bunda  GLB  soni  10  dan  past  bo‘ladi.  GLB  soni  qancha  yuqori  bo‘lsa, 

bunday  emulgator  moyning  suvdagi  emulsiyasini  hosil  kilishga  moyil  bo‘ladi.  GLB  ko‘rsatkichi 

asosan  emulgatorlarni  tanlashda  xizmat  qiladi  va  sirt-faol  modda  GLB  ci  —  1-3  bo‘lsa,ko‘pik 

so‘ndiruvchi,  3  dan  6  gacha  suvni  yog‘dagi  emulgatori,  7-8  yuvuvchi  moddalar,  8-13  gacha 

moyning  suvdagi  emulsiyasini  hosil  qiluvchi  emulgatorlar,  13-15  detergent,  15  dan  yuqori  bo‘lsa, 

solyubilizator eruvchanlikni oshiruvchi moddalar sifatida ishlatilishga tavsiya etiladi. 

jadval