Тошкент фармацевтика институти

Sovuq  suvda  cho‘kayotganda  himoya  qiluvchi  gipotermiya  effekti  paydo bo‘ladi va 

jonlantirish choralarini 20 daqiqa davomida suv tubida bo‘lganda ham o‘tkazish mumkin. 

CHo„kayotgan  odamni  qutqarib,  qirg„oqqa  olib  chiqiladi  va  birinchi  yordam  beriladi. 

Agar  SHikastlangan  odam  hushdan  ketmagan  bo„lsa,  pulsi  qoniqarli  va  nafas  olishi 

saqlangan  bo„lsa,  uni  tekis,  quruq  qattiq  joyga  yotqiziladi,  boshi  past  bo„lishi  lozim, 

kiyimlari  echiladi,  qo„l  yoki  sochiq  bilan  ishqalanadi.  Issiq  ichimlik  beriladi  va  issiq 

matoga o„raladi. 

Agar  jabrlanuvchi  hushsiz  bo„lib,  puls  iva nafas olishi saqlangan bo„lsa, boshi orqaga 

qilinadi,  pastki  jag„i  oldinga  tortiladi,  so„ng  uni  boshi  past  qilib  yotqizilib, barmoqlar bilan 

og„iz bo„shlig„ini  loydan, qusuq massalaridan tozalash kerak, uni  ishqalab, artib isitiladi. 

Jabrlanuvchi  hushdan  ketganda,  Mustaqil  nafas  olmaganda,  lekin  Yurak  faoliyati 

saqlanib,  nafas  yo„llarini  tozalash  choralari  o„tkazilgandan  so„ng,  tezlikda  sun‟iy  nafas 

berishni 

boshlash 

kerak. 

Jabrlanuvchi 

nafas 

olmaganda 

va 

Yurak 

faoliyati 

---

 

 

kuzatilmagandasun‟iy  nafas  berishni  Yurak  massaji  bilan  birga  o„tkazish  lozim.  Oldin 

nafas  yo„llaridan  suvni  chiqarib  tashlash  kerak,  buning  uchun    uni  qorni  bilan  tizza 

bo„g„imida  bukilgan  oyog„i  soniga  yotqiziladi  kuraklar  orasiga  bosiladi.  Bu  muolajalar  15-

16 sekunddan oshmasligi  kerak, chunki  sun‟iy nafas o„z vaqtida berilishi  kerak. 

Birinchi yordam ko‘rsatilgandan so‘ng jabrlanuvchini tezlikda kasalxonaga yotqizish 

lozim,  chunki  o‘pkada  asoratlar  rivojlanishi  mumkin  (ikkilamchi  cho‘kish  sindromi). 

Ikkilamchi  cho„kish  sindromi  belgilari:  o„tkir  nafas  etishmovchiligi,  ko„krakda  og„riq, 

yo„tal, hansirash, havo etishmasligi,  qon bilan yo„talish, qo„zg„alish, puls tezlashishi. 

Elektr  tokidan  SHikastlanish  katta  kuchdagi  elektr  toki  yoki  atmosfera  tokidan 

(chaqmoq  urishidan)  yuzaga  keladi.  Elektr  toki  organizmga  mahalliy  va  umumiy  ta‟sir 

ko„rsatadi.  Mahalliy  ta‟sir  tokning  kirish  va  chiqish  joylarida  to„qimalar  kuyishi  bilan 

namoyon  bo„ladi.  Tok  ta‟sirida  nafas  olish  va  Yurak  faoliyati  to„xtaydi.  Jabrlanuvchining 

terisi  oqargan, qorachiq kengaygan, yorug„likka  reaksiyasi  yo„qolgan bo„ladi.   

BTYO.  Zudlik  bilan  elektr  toki  ta‟sirini  to„xtatish  lozim,  ya‟ni  elektr  toki  darhol 

o„chiriladi.  SHikastlangan  kishini  tortib  olishda  tokni  yomon  o„tkazadigandan 

foydalaniladi. 

So„ng  mahalliy  jarohatlariga  aseptik  bog„lam  qo„yiladi.  Og„riq 

qoldiruvchilar,  tinchlantiruvchilar,  Yurak  dorilari  (Zelenin  tomchilari)  beriladi.  Nafas  va 

Yurak  faoliyatito„xtaganda  reanimatsiya  choralari  ko„riladi,  ya‟ni  sun‟iy  nafas  oldiriladi, 

Yurakni  yopiq massaj qilinadi. Bemor hushiga kelgach unga choy yoki kampot berib, issiq 

o„rab  qo„yish  kerak.  Alkogoli  ichimliklar  va  kofe  ichirish  mumkin  emas.  Transportirovka 

vaqtida  ham  bemorni  kuzatib  borish  lozim,  chunki  nafas  va  Yurak  urishi  to„xtab  qolishi 

mumkin. 

SHikastlanganlarni  erga  ko„mish  man  etiladi,  bu  nafas  olishni  qiyinlashtiradi,  qon 

aylanishi  buziladi  va yordam ko„rsatish qiyinlashadi.   

CHaqmoq  ta‟siridan  SHikastlanish  ham  elektr  tokidan  SHikastlanishni  eslatadi  va 

birinchi  yordam ham o„xshash bo„ladi. 

CHaqmoq  ta‟sirida    SHikastlanishning  oldini  olish  uchun  jala  va  chaqmoq  paytida 

televizor,  radioni  o„chirish,  telefonda  gaplashishni  to„xtatish,  derazalarni  berkitish  lozim. 

Ochiq joyda, yakka darax tyoki utsunlar yonida turish mumkin  emas.