Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Mulk  ijarasining  obyekti.  Mulk  ijarasining  obyekti,  y a’ni  predm eti 

shartnomaning m uhim  shartlaridan biri hisoblanadi. Fuqarolik Kodeksining 

537-m oddasida  m ulk  ijarasining  oby ek tlari  k o'rsatilgan  bo'lib, 

yer 

uchastkalari,  y er osti boyliklari joylashgan uchastkalar va boshqa alohida 

tabiiy  obyektlar,  korxonalar  va  boshqa  m ulkiy  kom plekslar,  binolar, 

inshootlar,  usk unalar,  tra n sp o rt  vositalari  va  foydalanish  jarayonida 

o'zining  tabiiy  xususiyatlarini  yo'qotm aydigan  boshqa  ashyolar  (iste’mol 

qilinmaydigan  ashyolar)  m ulk  ijarasiga  berilishi  mumkin.

Qonun  hujjatlarida  m ulk  ijarasiga  berilishi  mumkin  bo'lm agan  yoki 

cheklangan  korxonalar  turlari  (guruhlari)  va  mol-mulk  turlari  belgilab 

qo'yilishi  mumkin.

Mulk ijarasi shamomasida  qanday  mol-mulk ijaraga berilayotganligiga 

qarab  arenda  yoki  prokat  deb  atalishi  mumkin.  “Arenda”  so'zi  ruschadan 

ijara degan m a’noni anglatadi. Shunday ekan arenda mulk ijarasining ruscha 

nomlanishi deyish mumkin. Prokat ham  ijaraning bir tu ri Bu ikki tushuncha 

o'rtasidagi  farq  ijaraga  berilayotgan  mol-mulkning  turiga  qarab  aniqlanadi.

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

A gar  bir  joydan  ikkinchi  joyga  ko'chirish  m um kin  bo‘lm agan  yoki 

ko'chirilishi  juda  katta  m ehnatni  talab  qiladigan,  ko'chirilishi  natijasida 

o'zining  dastlabki  xususiyatlarini  yo'qotadigan  ko'chm as  m ulklar,  y a ’ni 

tu rar-jo y  bo'lmagan  binolar,  savdo  binolari,  om borlar  ijaraga  berilganda 

tuziladigan  shartnomani  odatda  «arenda  shartnomasi»  deyish  mumkin.

A gar  ijara  obyekti  bir  joydan  ikkinchi  joyga  ko'chirilishi  m um kin 

bo'lgan  va  fu q aro larn in g   m aishiy  eh tiyojini  qondirishga  q a ra tilg a n  

ashyolar,  ya’ni sport  buyumlari,  uy-ro'zg'or  ashyolari va shunga o'xshash 

boshqa m ulklar ijaraga berilganida «prokat» deb ataladi. Bunday atam alar 

huquqiy  jihatd an  bir-biridan  tu b d an   farq   qilmaydi.  Ammo  m ulkdan 

vaqtincha  haq  evaziga  foydalanishda  bo'ladigan  m unosabatlarni  huquqiy 

jihatdan  tartibga  solishda  ular  o'ziga  xos  xususiyatga  ega  bo'ladi.

Mulk  ijarasi  bilan  prokat  shartnom asi  o'rtasida  m a’lum  o'xshash  va 

farqli  jihatlar  m avjud  bo'lib,  ular  quyidagilardan  iborat.