Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

Tayanch iboralar: 
„Navro‘z“ bayrami, Amir Temur“ ordeni, “Shahidlar 
xotirasi” yodgorlik majmuyi“Qatag‘on qurbonlari xotirasi” muzeyi “Turkiston” 
san’at saroyi 
1. Milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning qayta tiklanishi 
Barchamizga ma’lumki, jamiyat ma’naviyati - mamlakat barqarorligi 
taraqqiyotining muhim sharti va kafolatidir. Biron-bir mamlakat o‘z ma’naviy 
imkoniyatlarini, odamlar ongida ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni rivojlantirmay, 
xalqning milliy ruhini uyg‘otmay va mustahkamlamay turib, yuksak taraqqiyot 
darajasiga ko‘tarila olmaydi. Ma’naviyat insonni ruhiy poklanish va yuksalishga 
da’vat etadigan, uning ichki olamini boyitadigan, iymon-irodasini, e’tiqodini 
mustahkamlaydigan, vijdonini uyg‘otadigan qudratli kuchdir. Tarix guvohlik beradiki, 
mamlakatimiz bir necha bor ajnabiy bosqinchilar hujumiga duchor bo‘lgan, qaramlik 
zulmi ostida qolgan davrlar ham bo‘ldi. Buning oqibatida xalqimizning boy ma’naviy 
merosi, urf-odatlarini qadrsizlantirishga urinishlar bo‘ldi. Ayniqsa, so‘nggi 
mustamlakachilik, sovetlar tuzumi davrida milliy qadriyatlarimiz, urf-odatlarimiz 
oyoqosti qilindi. Ona tilimiz, boy ma’naviy merosimiz qadrsizlantirildi, ko‘plab 
masjid-madrasalar, milliy maktablar, tarixiy yodgorliklar buzildi, qarovsiz qoldi. 
Avlodlarimiz yetishtirgan allomalarimiz idealist degan yorliq bilan qoralandi, 
asarlarini 
unutish, 
yo‘qotish 
siyosati 
yuritildi. 
Islom 
dini 
qadriyatlari, 
musulmonlarning e’tiqodlari oyoqosti qilindi, ruhoniylar quvg‘in ostiga olindi. 
Mustabid tuzum hukmdorlari madaniy inqilob shiori ostida o‘zbek xalqining yuzlab 
iqtidorli, milliy-ozodlik uchun kurashgan vatanparvar ziyolilarini, istiqlolchi 
farzandlarini siyosiy qatag‘on qildi, ularning nomlarini xalqimiz xotirasidan o‘chirib 
tashlashga harakat qilar edi.
O‘zbek xalqining o‘ziga xos milliy qadriyatlari bor. Milliy qadriyat deganda 
millat uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan xususiyatlari, an’analari, marosimlarini 
tuShunamiz. O‘zbek xalqining shakllanishi qancha uzoq tarixiy jarayonda sodir 

---

146 
bo‘lgan bo‘lsa, uning milliy qadriyatlari ham Shuncha uzoq tarixiy jarayon davomida 
shakllangan. Qadriyatlar dastlab mahalliy mazmunda, ya’ni Xorazm, Surxondaryo, 
Buxoro, Samarqand, Toshkent, Farg‘ona va hokazo hududlarda yashovchi elatlarga 
xos urf-odatlar, rasmrusumlar, marosimlar tarzida shakllanadi. So‘ngra ularning eng 
yaxshilari asrlar davomida saralanib umummilliy qadriyatlar darajasiga ko‘tariladi. 
Òurli mamlakatlarga xos eng yaxshi qadriyatlar saralanib umuminsoniy qadriyatlarga 
aylanadi. Shu boisdan ham har bir inson uchun o‘z milliy qadriyatlarini, Shuningdek 
umuminsoniy qadriyatlarni bilish ham farz, ham qarzdir.
O‘zbek xalqiga xos quyidagi jihatlar uning milliy qadriyatlari sifatida boshqa 
xalqlar tomonidan