Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik


-MAVZU. TARJIMA TARIXINI DAVRLASHTIRISH



Download 1,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/167
Sana11.01.2022
Hajmi1,56 Mb.
#341529
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   167
Bog'liq
tarjimashunoslik

2-MAVZU. TARJIMA TARIXINI DAVRLASHTIRISH 

Eng qadimgi davrdan xii asrgacha bo’lgan davr tarjimachiligi 

 

Biror-bir xalq o‘z qobig‘ida, o‘z-o‘zicha rivojlanolmaydi. U boshqa xalqlarning yutuqlari, tajribalarini 

o‘zlashtirgan va rivojlantirgan holda yuksaladi. Ma’lumki, jahon tamaddunining beshigi Sharq hisoblanadi. 

Aleksandr Makedonskiy Sharqni istilo qilganda qadimgi Hindistonda rivojlangan tabiiy fanlarning yutuqlari, 

ko‘hna Eron madaniyati tajribalarini o‘zlashtirib, G‘arb ilm-fani va madaniyatini muvaffaqiyatlarini o‘zaro 

omuxta qilgan holda Yunonistonda antik davr uyg‘onishi sodir bo‘ldi. Keyin katta hududda o‘z saltanatini 

o‘rnatgan arablar fan va madaniyatini rivojlantirishga e’tibor berdilar. Ma’mun ar-Rashid IX asrning boshida 

Bag‘dodda  Ma’mun  akademiyasini  tashkil  qiladi.  “Bayt  ul-hikma”  (“Bilimlar  uyi”)  deb  atalgan  bu  ilmiy 

markazga  turli  joylardan  iste’dodli  kishilarni  to‘plab,  yunon,  yahudiy,  sanskrit,  suryoniy,  fors  tillaridan 

ko‘plab  ilmiy-adabiy,  falsafiy-axloqiy  asarlar  arab  tiliga  tarjima  qilinadi  va  ularga  sharhlar  yozilib, 

musulmon  dunyosiga  tarqatiladi.  Beruniy  ham  yunon,  sanskrit  va  suryoniy  tillarini  o‘rganib,  bu  tillardagi 

asarlardan  bevosita  foydalanganligi,  hatto  ularni  tarjima  qilganligi  ma’lum.  Yoki  Ibn  Sino  Aristotelning 

“Metafizika”  asarini  bir  necha  marta  o‘qisa-da  tushunmaydi.  Keyin  unga  Forobiy  yozgan  sharh  orqali  uni 

xatm  qiladi.  So‘ng  XII-XIII  asrlarda  arablar  tasarrufidagi  Ispaniyaning  Toledo  va  Kardova  shaharlarida 

tarjima  maktablari  vujudga  kelib,  arab  tilidagi  barcha  ilmiy,  ba’zi  adabiy  kitoblar  ham  lotin  tiliga  tarjima 

qilinadi va ular orqali Yevropaga tarqaladi. 

Tarjima  tarixi  juda  qadim  zamonlardan  boshlagnadi.  Qadim  zamonlardan  buyon  turli  tillarda 

so‘zlashuvchi  xalqlar  bir-birlari  bilan  muomala  qilganlarida  tarjimon  (tilmoch)  orqali  ish  bitkazganlar. 

Tarjimonsiz ish bitirish qiyin bo‘lgan. Savdo-sotiq ishlarida, diplomatik munosabatlar va madaniy aloqalarda 

hamma vaqt tarjimaga zarurat tugilgan.Qadim zamonlardan beri xalqlar o‘z tarjimonlariga katta hurmat bilan 

qaraganlar.  Ularning  nomlari  tarix  sahifalarida    abadiy  yozilib  qolgan.Tarjima  terixi  madaniyat,  san’at, 

adabiyot  tarixi  bilan  chambarchas  bog‘langan.Ma’lumki,  O’rta  Osiyo  xalqlarining  madaniyati  qadimiy 

davrlardan boshlanadi. Arablar istilosiga qadar ham O’rta Osiyoda yashab ijod qilgan olim va yozuvchilar 

o‘zlari-dan  keyin  boy  ilmiy  va  adabiy  meros  qoldirganlar,  balki  ular  ichida  ko‘pgina  tarjima  asarlari  ham 

bo‘lishi haqi-qatdan uzoq emas. Ammo arab istilochilari mamlakatni zabt qilgach, bu ajoyib asarlarni islom 

diniga qarshi deb yondirib yuborganlar.VII asrda Iroq, Suriya, Falastin, Eronni bosib olgan arab istilochilari 

Marv,  Xorazm,  Buxoro  va  Samarqandn!'  qo‘lga  kiritadilar.  VIII  asrning  boshlarida  Movarounnahr  (ikki 

daryo o‘rtasi)ni arablar butunlay egallagan edilar. O’rta Osiyo arab xalifaligi hukmronlig ostida qoldi. 

Bosqinchilarning  zulmi  ostida  azob  chekkan  xalqlar  ularning  buyruqlariga  bo‘ysunar,  tartiblarini 

so‘zsiz bajarishga majbur edilar. Arablar dastlab islom dinini O’rta Osiyo xalqlariga majburan qabul qildira 

boshladilar.  Qadimgi  Xorazm,  so‘g‘d  yozuvlari  o‘rniga  arab  yozuvi  joriy  qilindi.  Madrasalarda  arab  tilini 



 

Tarjimashunoslik 


Download 1,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   167




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish