Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

Ekzogen nazariyalar siklik tebranishlarni iqtisodiy tizimdan tashqaridagi sabablar bilan izohlaydilar.

Ekzogen nazariya tarafdorlarining fikricha, iqtisodiy sikllarga noiqtisodiy omillar sabab bo‘ladi. Bunday omillar qatoriga quyidagilar kiritiladi:

♦ ruhiy (psixologik) kayfiyatlar (insoniyat jamiyatini qamrab oluvchi tushkunlik (pessimizm) va ko‘tarinkilik (optimizm) to‘lqinlari mos ravishda iqtisodiy kon’yunkturaning tanazzul va yuksalishlarini keltirib chiqaradi);

♦ siyosiy shoklar (yuksalishlarni hukumatning saylovlar oldidan jonlanishi bilan izohlovchi siyosiy-iqtisodiy sikl nazariyasi);

♦ tabiiy ofatlar (suv toshqini, zilzilalar tanazzul sabablari sifatida, aholining iqtisodiy faolligini quyosh faolligi bilan bog‘lagan Jevonsning quyoshdagi dog‘lar nazariyasi va hokazo)

Ammo, siklik tebranishlarni keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan turli xil tashqi sabablarga qaramay, ko‘pchilik iqtisodchilar iqtisodiy sikllarni baribir qandaydir iqtisodiy hodisalar bilan bog‘lash zarur, deb hisoblaydi, ya’ni iqtisodchilarning ko‘pchiligi ­– endogen nazariya tarafdorlaridir.