Toshkent davlat sharqshunoslik instituti mikro makro iqtisodiyot

11.1-rasm. Qarang: Экономическая теория: учебник / И.К. Станковская, И.А. Стрелец.- 4-е изд., перераб. и доп.–М.:Эксмо,2009.- 480 стр.- (Полный курс MBA). 287 бет

Chizmadan ko‘rinib turibdiki, narxlarning o‘zgarishi yalpi talabga aks ta’sir ko‘rsatadi, ya’ni, narxlar darajasining o‘sishi o‘z ortidan yalpi talabning qisqarishini keltirib chiqaradi va aksincha. Vaholanki, yalpi taklif narx darajasi qancha yuqori bo‘lsa, shuncha ko‘p bo‘ladi.

Yalpi talab egri chizig‘i va unga ta’sir etuvchi omillar:

narxga bog‘liq va bog‘liq bo‘lmagan omillar

Narxlar darajasi va yalpi talab o‘rtasida teskari bog‘liqlik mavjud bo‘lib, narxlarning o‘sib borishi bilan yalpi talab qisqarib boradi va aksincha, narxlar darajasi qanchalik past bo‘lsa xaridorlar ko‘proq tovar va xizmatlarni sotib olishni istab qolishadi. Ushbu bog‘liqlikni chizma ko‘rinishida ifodalash mumkin. Narxlar darajasi va talab qilingan milliy mahsulot hajmi o‘rtasida bog‘liqlikni ifoda etuvchi chiziq yalpi talab egri chizig‘i deb ataladi. U alohida tovarga bo‘lgan talab egri chizig‘iga o‘xshash ko‘rinishga ega, ammo endi unga talab egri chizig‘i yo‘nalishini belgilab beruvchi daromad samarasi yoki o‘rinbosar tovarlar samarasi kabi narx omillari ta’sir ko‘rsatmaydi. Yalpi talab egri chizig‘i yo‘nalishiga qanday omillar ta’sir qiladi?

Bular avvalo quyidagi narx omillaridir:

1. 
   Foiz stavkasi samarasi;
   
2. 
   Boylik samarasi;
   
3. 
   Import xaridlar samarasi