Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti ergashxodjaeva sh. D. Innovatsion

M = Rk, agar n = 2k-1 
M = (Rk + Rk+1)/2, agar n = 2k, 
bu erda k = 1, 2, 3,… 
 
 Innovatsion  faoliyat  mahsuloti  narxini  belgilashda  mahsulot  ishlab  chiqishning 
yakuniy bosqichlarida yoki seriyaga kiritishda aniqroq hisob-kitob usullarini qo‘llash 
va batafsilroq axborotdan foydalanish lozim. 
B.  Sotuv  ob’ekti  -  ilmiy-texnik  ishlanma.  Ilmiy-texnik  ishlanmalar  natijalarini 
(loyiha-konstruktorlik  hujjatlari,  dasturiy  ta’minot,  marketing  tadqiqotlari  natijalari 
va  h.k.)  sotishda  narx  shakllantirishda  yuqorida  sanab  o‘tilgan  omillardan  tashqari 
quyidagilarni ham hisobga olish zarur: 
1)  Tirajlashtirish,  ya’ni  ushbu  ishlanmani  xarid  qilish  ularni  qiziqtirib  qolishi 
mumkin  bo‘lgan  potensial  xaridolar  soni.  Muayyan  buyurtmachi  talabiga  ko‘ra 
bajarilgan  o‘ziga  xos  innovativ  ishlanmalar,  qoidaga  ko‘ra,  tirajlanmaydi  yoki 
moslashtirish  uchun  katta  xarajatlar  talab  qiladi.  Nisbatan  standart  ilmiy-texnik 
mahsulotlar  tirajlanishi  mumkin,  bu  faqat  moslashtirish  xarajatlarini  hisobga  olgan 
holda alohida buyurtmachi uchun narxni proporsional ravishda kamaytirish imkonini 
beradi. 

---

70 
 
2) Muallif imidji va nufuzi. Ilmiy-texnik ishlanmalar sohasida ushbu ishlanmani 
bajarishi  mumkin  bo‘lgan  ilmiy-tadqiqotchilik  tashkilotlari  doirasi  ko‘pincha 
chegaralangan  bo‘ladi.  Tashkilotning  ushbu  sohadagi  mashhurligi  va  tajribasi, 
ishlarni  bajarishga  jalb  qilingan  mutaxassislar  darajasi  ishlanma  qiymatiga  jiddiy 
ta’sir  ko‘rsatishi  mumkin.  Xuddi  sanoat  tovarlari  bozorida  bo‘lgani  kabi,  bu  omilni 
ham  ilmiy-texnik  ishlanmalar  sohasida  qoidaga  ko‘ra,  qayd  qilinmaydigan  savdo 
markasi mavjudligi omili bilan taqqoslash mumkin. 
3)  To‘lov  shartlari,  hisob-kitoblar  shakli.  Odatda  ilmiy-tadqiqotchilik  ishlarini 
bajarish  va  innovatsion  mahsulot  yaratish  jarayoni  uzoq  vaqt  –  bir  necha  oydan  bir 
necha yilgacha talab qiladi. SHu sababli ishlar uchun bosqichma-bosqich haq to‘lash 
hisob-kitoblarning odaity shakli sanaladi. Ishlanmaning yakuniy narxi mablag‘larning 
bosqichlar  o‘rtasida  qanday  taqsimlanishi  va  mos  ravishda,  ishlarning  bajarilishi 
qanday  moliyalashtirilishi,  loyihani  kreditlash  bo‘yicha  asosiy  xarajatlarni  kim  o‘z 
zimmasiga  olishiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Agar  buyurtmachi  ijrochini  kreditlagan  holda 
ishlarni  bajarish  uchun  oldindan  haq  to‘lashni  amalga  oshiradigan  bo‘lsa,  bu  holda 
ishlarni bajarish arzonroqqa tushadi. Aks holda, ijrochi ishlanmalarni o‘z mablag‘lari 
hisobiga  bajaradigan  bo‘lsa,  narx  ushbu  tadqiqotda  mablag‘lar  ushlanib  qolishidan 
yo‘qotilgan  miqdorda  oshiriladi.  Ushbu  omilni  hisobga  olishda  inflyasiya  darajasi 
katta rol o‘ynaydi. 
4)  Maqsadli  bozor  segmenti,  buyurtmachi  turi.  Mamlakat  fani  ilmiy-
tadqiqotchilik  ishlari  umumiy  jahon  bozoriga  to‘liq  jalb  qilinmagan  sharoitlarda 
narxni buyurtmachiga qarab eblgilash imkoniyati mavjud.