“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında islewdegi mashqalalar hám sheshimler”

“Tálim sistemasında elektron tálim ortalıǵında 
islewdegi mashqalalar hám sheshimler”
tiyisli didaktikalıq materiallardı hám elektron tálim ortalıǵın jaratıw, xabar texnologiyaları 
qurallarınıń imkaniyatlarınan paydalanǵan halda oqıw shınıǵıwlarınıń nátiyjeliligin asırıwǵa 
ayrıqsha itibar qaratılmaqta. Mısalı AQSh mekteplerinde elektron tálim rawajlanǵan bolıp, 
onnan oqıwshılar aralıqtan turıp bilim alıw hám óz betinshe ǵárezsiz túrde tarmaq arqalı 
onlayn standart hám standart emes testler járdeminde bahalaw imkaniyatına iye. 
Maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda AQShda mektep oqıwshıları oqıw procesinde internet hám 
kompyuterden paydalanıw 77%, Kanadada 52%, Ullı Britaniyada 41% , Finlandiya 19 % , 
Ruminiya hám Vengriyada 53 % ten joqarı dep kórsetedi. Sonday-aq bul mámleketlerdiń 12-
17 jaslı oqıwshılardıń barlıǵı úy jumısların hám óz betinshe tapsırmalardı kompyuter 
texnologiyaları qurallarınan paydalanıp orınlaydı. Solay eken mámleketimizde de 
bilimlendiriwge informaciyalıq texnologiyalardı engiziw – bul barlıq baǵdarlarda 
maǵlıwmatlardı saqlaw, qayta islew, qabıl etiw, uzatıw, analiz etiw, kompyuter tarmaqları 
arqalı qaǵazpazlıqtı azaytıw, oqıw procesin hám onıń nátiyjeliligin arttırıw bolıp tabıladı.
Geografiya páni oqıtıwshısı óz jumısın kompyuter tarmaqlarınan, hár qıylı dástúrlerden 
paydalanıwǵa imkan beretuǵın informaciyalıq kommunikaciyalıq texnologiyalardan 
paydalanbastan ámelge asırıwın kóz aldımızǵa keltiriw qıyın. Dáslepki waqıtları temalar 
boyınsha maǵlıwmatlardı oqıwshılar hár qıylı dereklerden alıwı múmkin edi: sabaqlıq, 
qosımsha ádebiyatlar sonday-aq geografiyalıq hádiyselerdiń haqıyqıy kórinisin 
súwretleytuǵın diafilm, fotosúwretler, televidenie hám kinofilmlerden paydalanǵan. Sebebi 
metodist alımlar «Geografiya páni oqıtıwshısı qánshelli tájiriybeli, sóylew mádeniyatı sulıw 
bolmasın, ol sabaqtı tek ǵana sózlep beriw menen ótpewi kerek» dep kórsetken. Geografiya 
pániniń tábiyiyligin, ózine tán ózgesheliklerin kórgizbeler arqalı túsindiriw oqıwshılardıń 
geografiyalıq kóz-qaraslar sheńberlerin keńeytedi. Texnologiyalardıń joqarı dárejedegi 
formaları bilimlendiriw sistemasınıń rawajlanıwında úlken ózgerislerdi payda etti. 
Oqıtıwshılardıń informaciyalıq texnologiyalardan xabardar bolmaslıǵı, óz sabaqların tek 
ápiwayı usılda sabaqlıq penen sheklengen halda shólkemlestiriwi óz nátiyjeliligin kórsete 
almaydı. Oqıtıwshılar geografiya páni boyınsha internet dereklerinen sabaq dawamında 
temaǵa tiyisli hár qıylı formadaǵı (audio,video,tekst,prezentaciya) materiallardı júklep alıp 
paydalanıw múmkin. Haqıyqatında da internet dereklerinen geografiya sabaqlarına tiyisli 
kóplegen kórgizbeli materiallardı, maǵlıwmatlardı izlep tabıwımızǵa imkaniyatlar kóp. 
Sonday-aq video sabaqlardan da paydalanıw sabaqtıń mazmunın ashıp beriwde úlken tásirin 
tiygizedi. Mısalı materiklerdiń ózine tán ózgesheliklerin, tiykarǵı ósimlik hám haywanat 
dúńyasın, tábiyat zonalarınıń ayırmashılıqların oqıwshılar kóz benen kóriw hám esitiw arqalı 
bir qansha maǵlıwmatlardı eslep qaladı. Sonıń menen birge video sabaqlar tek ǵana bilim 
beriw menen sheklenbey tálim-tárbiya beriwde de járdemshi qural sıpatında óz xızmetin 
atqaradı. Okeanlardı úyreniw barısında videosabaqlar arqalı insaniyat tásiri nátiyjesinde 
okean suwlarınıń pataslanıwı, ósimlik hám haywanat dúńyasınadaǵı ózgerisler, onıń 
aqıbetleriniń haqıyqıy kórinisin óz kózleri menen kórip túsiniw imkaniyatları bar. 
Juwmaqlastırıp aytqanımızda informaciyalıq texnologiyalarınan paydalanıw álbette 
oqıwshılardıń sabaqqa bolǵan qızıǵıwshılıǵın asıradı, sabaqtıń mazmunlı hám túsinerli 
bolıwın támiyinlep beredi.