Texnik tizimlarda axborot texnologiyalari

2) arifmеtik amallar: 

 

T. R 

 

Arifmеtik 

amal 

bеlgilari 

 

Arifmеtik amal bеlgilari aytilishi 

1.   

+ 

Qo’shish(skalyar yoki matritsaviy) 

2.   

- 

Ayirish(skalyar yoki matritsaviy) 

3.   

* 

Ko’paytirish(skalyar yoki matritsaviy) 

4.   

/ 

Bo’lish(skalyar) 

5.   

^ 

Darajaga ko’tarish(skalyar yoki matritsaviy) 

6.   

.* 

Massiv mos elementlari buyicha ko’paytirish 

7.   

./ 

O’lchovlari  bir  xil  massiv  mos  elementlari 

buyicha bo’lish 

8.   

.^ 

Massiv  mos  elementlari  buyicha  darajaga 

ko’tarish  

9.   

\ 

Martitsaviy chapdan ungga bo’lish 

10.  

.\ 

Massiv  mos  elementlari  buyicha  chapdan 

ungga bo’lish 

11.  

'  

Qo’shma matritsani hisoblash 

12.  

.' 

Transponerlash  

 

MATLAB da matematik ifodalar ma’lum bir bajarilish tartibiga asosan bajarililadi. 

Avval mantiqiy amallar, so’ngra arifmetik amallar: avval daraja, keyin ko’paytirish 

va  bo’lish,  undan  keyin  esa  qo’shish  va  ayirish  bajariladi.  Agar  ifodada  qavslar 

bo’lsa, 

avval 

qavs 

ichidagi 

ifoda 

yuqoridagi 

tartibda 

bajariladi.  

 

3) munosabat amallari: 

23 

 

 

T. R 

 

Operator(sintaksis) 

 

Amal bеlgilari aytilishi 

1.   

= = ; (х = = у) 

Teng 

2.   



 = ; (х  =



 у) 

Teng emas  

3.   



 ; (х 



 у) 

Kichik 

4.   



 ; (х 



 у) 

Katta 

5.   



 = ; (х  =



 у) 

Kichik yoki teng 

6.   



 = ; (х  =



 у) 

Katta yoki teng 

 

 

 

4) mantiqiy amallar: 

T. R 

Operator(sintaksis) 

Amal bеlgilari aytilishi 

1.   



; and (and (a, b)) 

va 

2.   



; or (or (a, b)) 

yoki 

3.   



 ; not (not (a, b)) 

inkor 

4.   

xor (xor (a, b)) 

 

5.   

any (any (a)) 

 

6.   

all (all (a)) 

 

 

Butun, ratsional va komplеks sonlar. 

 

MATLABda  sonlarni  haqiqiy  (o’zgarish  diapozonlari  [10

-308

;  10

308

]  va  [10

-4950

; 

10

4950

],  double,  real)  va  komplеks  (complex)  ko’rinishlarda  tasvirlash  mumkin. 

Komplеks  sonlar  algеbraik  shaklda  yoziladi,  ya'ni z=x+iy va  u  buyruqlar  satrida 

>>z=x+i*y yoki >>z=x+yi ko’rinishda (ushbu >>z=x+iy buyuq xato hisoblanadi) 

bo’ladi.  

 

Haqiqiy sonlar esa butun (integer) va ratsional sonlarga bo’linadi. Ratsional sonlar 

3 xil ko’rinishda tasvirlanishi mumkin: 



 

 ratsional kasr ko’rinishida, masalan, 35/36; 



 

 qo’zg’aluvchan vеrgulli (float) ko’rinishida, masalan: 4.5; 

24 

 

 

ko’rsatkichli  shaklda,  ya'ni  6,02·10

-19 

sonni  6.02*10^19  ko’rinishda  tasvirlash 

mumkin.  

 

Yunon  alfavitining  harflarini  MATLABda  yozish uchun  esa  shu  harfning  nomini 

yozish tavsiya etiladi. Masalan, 



 ni hosil qilish uchun pi yozuvi yoziladi. 

 

 

1 – TOPSHIRIQ 

1. >> help elfun va >> help mfunlist buyrug'ini bajarib, yuqoridagi standart va 

boshqa maxsus funksiyalarini ko'ring.  

2. 

 ni qiymatini hisoblash uchun buyruqlar satriga  

>> sin(pi/2)+cos(5*pi/2) ni kiritib, Enter ni bosamiz. Natijada 1 ga ega bo’lamiz.  

3. Endi 

 ni hisoblaylik. 

> combine((sin(pi/4))^4+(cos(3*pi/4))^4) 

ans = 

0.5000 

2- TOPSHIRIQ 

1. 

 ko’phadni ko’paytuvchilarga ajratish uchun buyruqlar satriga 

>> factor(x^3+4*x^2+2*x-4) ni kiriting va Enter tugmasini bosing.  

2. p = x

4

-4x

4

+2x

2

-4x

2

 bo’lganda  

>> factor(x^4-4*x^4+2*x^2-4*x^2) 

3. 

ifodani soddalashtirish uchun esa buyruqlar satriga 

quyidagilarni tering.  

>> simplify(1+sin(2*x)+cos(2*x))/(1+sin(2*x)-cos(2*x)) 

4. (sin

2

x+cos

2

x)-2(sin

4

x+cos

4

x) ni soddalashtiring: 

>> simplify(sin(x)^2+ cos(x)^2)-2*(sin(x)^4+cos(x)^4) 

5. Barcha nazorat topshiriqlarini bajaring va nazorat savollariga javob bеring. 

 

Sinov savollari 

1. Matlab dasturi qanday vazifalarni bajaradi? 

2. Matlab da matematik ifodalar qanday yoziladi? 

3. Matlab qanday amallarni o’z ichiga oladi? 

 

Adabiyotlar: 

1. 

Holly Moore. MATLAB for Engineers.2015. 

 

6- labaratoriya mashg‘uloti 

Matlab dasturlashtirish tizimida uch o‘lchamli grafiklarni qurish va 

formatlash 

25 

 

Ishning  maqsadi:  Matlab  dasturlashtirish  tizimining  grafika  qurish 

imkoniyatlari bilan tanishish. 

  

Vazifa: 

1.  Nazariy qism bilan tanishish. 

2.  Uch o’lchovli grafika qurish buyruqlari bilan tanishing. 

3.  Berilgan topshiriqlarni bajaring. 

 

Nazariy qism 

MATLABda  ba’zi  funksiyalar  argumentlari  ikki  va  undan  ortiq  bo’lgan 

hollarida  ham  uning  grafiklarini  qurish  mumkin.  Z=f(x,y)  ikkita  o’zgaruvchili 

funksiya  ko’rinishida  tasvirlangan  murakkab  funksiyalarning  gragiklarini  qurish 

ancha oson. Bunday gragiklarni uch o’lchovli yoki 3D-grafika deb yuritiladi. 

MATLAB da uch o’lchovli grafiklarni chizishda asosan quyidagi buyruqlardan 

foydalaniladi: 



  bar3, plot3, mesh, surf, sphere, cylinder, bar3h, contour, meshgrid, fill3, 

ellipsoid, logo va h.k.;  

Odatda  ko’p o’zgaruvchili funksiya grafiklarini chizishda mesh buyrug’i va uning 

turli xil ko’rinishlaridan foydalaniladi. Misol: 

>>[X,Y]=meshgrid(-1:0.1:1, 

0:0.1:2); 

>> Z = 

4*sin(2*pi*X).*cos(1.5* 

           pi*Y).*(1-

X.^2).*Y.*(1-Y); 

>> mesh(X,Y,Z)  

 

 

 

 

 

 

 

Fazoda geometrik jismlarni tasvirlashda sphere, cylinder, bar3h, ellipsoid kabi bir 

qator buyruqlardan foydalaniladi. 

26 

 

>> sphere 

>> cylinder 

 

 

 

Uch o‘lchovli grafika. Grafik chizishga doir misollar.  Uch o‘lchovli fazoda grafik 

chizish  uchun  plot3(x,y,z)  komandasidan  foydalaniladi.  Bunda  x,y,z-vektorlar  bir 

xil sondagi koordinatalarga ega bo‘lishi kerak,aks xolda sistema xatolikni beradi.  

Masalan, 

>> t=0:pi/50:10*pi; 

>> plot3(sin(t),cos(t),t) 

 

13-rasm. Uch o‘lchovli grafika. 

 

Demak, plot3 komandasi yordamida uch o‘lchovli fazoda chiziqning grafigini 

xosil qilish mumkin. 

27 

 

Bundan  tashqari  uch  o‘lchovli  fazoda  sirtlarni  grafigini  hosil  qiluvchi 

quyidagi komandalar mavjud: 

- mesh-bu fazoda uch o‘lchovli “to‘r”ni chizadi; 

            - surf-fazoda uch o‘lchovli sirtni chizadi; 

            - fill3-fazoda uch o‘lchovli to‘ldirilgan ko‘pburchakni chizadi. 

 

NAZORAT TOPSHIRIQLARI 

 

1.  Dekart  koordinatalar  sistemasida  quyidagi  elementar  funksiyalar  grafikliarini 

yasang: 

1. 

; 

; 

. 

2. 

; 

; 

. 

3. 

; 

; 

. 

4. 

; 

; 

.  

5. 

; 

; 

. 

6. 

; 

; 

.  

7. 

; 

; 

. 

8. 

; 

; 

.  

9. 

; 

; 

. 

10. 

; 

; 

.  

11. 

; 

; 

. 

12. 

; 

; 

.  

13. 

; 

; 

. 

14. 

; 

; 

.  

15. 

; 

; 

.  

16. 

; 

; 

.  

17. 

; 

; 

. 

18. 

; 

.  

19. 

; 

; 

.  

20. 

; 

; 

.  

 

2.  Dekart koordinatalar sistemasida quyidagi funksiyalar grafikliarini yasang: 

28 

 

1. 

    2. 

 

3.

       4. 

 

5. 

   6. 

 

7. 

     8. 

 

9. 

   10. 

 

3.  Fazoda quyidagi funksiyalar grafikliarini yasang: 

1) 

  

 

 

2) 

 

 

 

3) 

 

4) 

 

5)  

 

 

6) 

 

 

7) 

 

 

8) 

 

 

9) 

 

 

10) 

 

 

 

Nazorat savollari: 

1.  Matlabda uch o’lchovli grafika qanday quriladi? 

2.  Gistogrammalarni hosil qilishni aytib bering. 

 

Adabiyotlar: 

29 

 

1. 

Holly Moore. MATLAB for Engineers.2015. 

2. 

Ronald  W.Larsen.  Introduction  to  MathCad.  Westem  Sydney  University.-

Australia:2014.  

 

7- laboratoriya ishi. 

Matlab tizimidagi Simulink bibliotekalarining bloklaridan foydalanib, soxaga 

sxemalar yaratish  

 

Ishdan  maqsad:  Matlab  dasturlashtirish  tizimidagi  Simulink  bibliotekalari  bilan 

tanishish. 

 

Topshiriqlar: 

1.  Nazariy qism bilan tanishing. 

2.  Matlab dasturlashtirish tizimidagi Simulink paketlarini o’rganib chiqing. 

3.  Sohaga oid chizma chizing va uni taxlil qiling. 

 

Nazariy qism 

 

Simulink  –  dinamik  sistemalarni  modellashtirish,  imutasiya  va  tahlil  qilish 

uchun interaktiv vositadir. U grafik blok-diagrammalarni qurish  dinamik tizimlarni 

imutatsiya qilish tizimlarni ishlashini tekshirish va loyixalashni mukammallashtirish 

imkoniyatlarini beradi. Simulink MATLAB bilan to’la integrallashgan. 

    MATLAB  dasturining  asosiy  oynasi  ochilgandan  keyin  Simulink  dasturini 

quidagi uchta usulning biri yordamida ishga tushirish mumkin: 

Simulink tugmasini bosish; 

MATLABning  bosh  oynasidagi  buyruq  satrida  Simulink  so’zini  terib 

klaviaturadagi  klavishasini bosish; 

File  menyusida  Open…  buyrig’ni  bajarish  va  modelning  faylini  (mdl-fayl) 

ochish. 

Birinchi  va  ikkinchi  usullardan  foydalanilganda  Simulink  bibliotekasi 

bo’limlaring Browse oynasi ochiladi. 

 

30 

 

 

14- rasm. 

Simulinkning  asosiy  bibliotekasi  (oynaning  chap  tomonida)  va  uning 

bo’limlari(oynaning o’ng tomonida) ko’rsatilgan. 

Simulink bibliotekasida quidagi asosiy bo’limlar mavjud: 



  Continuous – chiziqli bloklar; 



  Discrete – diskret bloklar; 



  Functions &Tables – funksiyalar va jadvallar; 



  Math – matematik amallar bloklari; 



  Nonlinear – chiziqli bo’lmagan bloklar; 



  Signals & Systems – signallar va tizimlar; 



  Sinks – registrasiya qiluvchi qurulmalar; 

31 

 



  Sources – signallar va ta’sirlar manbalari; 



  Subsystems  - ost tizimlar bloklari; 

Simulink bibliotekasi bo’limlarining ro’yxati daraxtsimon shaklga  ega bo’lib 

bunday ro’yxatlar bilan ishlash qoidalari  odatdagidek. Bibliotekaning zarur bo’limi 

tanlanganda  unung  tarkibi  oynaning  o’ng  qismida  ochiladi.  Oyna  bilan  ishlashda 

menyuda  joylashgan    buyriqlardan  foydalaniladi.  Menyuda  quidagi  tugmalar 

mavjud: 

File (Fayl) – biblioteka fayllari bilan ishlash; 

Edit (Taxrirlash) – bloklarni qo’shish va ularnu izlash( nomi b’yicha) 

View (Ko’rish) – interfeys elementlarining ko’rinishini boshqarish; 

Help(Yordam) – Biblioteka  bo’yicha yordam oynasinu chiqarish. 

Simulink muxitida model yaratish uchun quidagi ishlarni bajarish zarur: 

Fili/New/Model,  buyrug’i  yoki  asboblar  panelidagi   

  tugma  yordamida 

modelning yangi fayli yaratiladi. Model oynasida bloklarni joylashtiriladi. Buning 

uchun  bibliotekaning  kerakli  bo’limi  ochiladi(masalan  Sources  –  manbalari) 

So’ngra kerakli blokni kursor bilan ko’rsatiladi va sichqonchaning chap tugmasini 

bosib yaratilgan oynaga suriladi.  Agar blokni yoqotish zarur bo’lsa uning ustiga 

sichqonchning  chap  tugmasi  bosiladi,  keyin  esa  klaviaturadagi  Delete  klavishasi 

bosiladi.  

 

15- rasm. 

 

Talab  qilinsa  blokning    parametrlari  o’zgartiriladi.    Buning  uchun  blok 

tasvirining  ustiga  sichqonchning    chap  tugmasi  ikki  marta  bosiladi.Blokning 

parametrlarini taxrirlash oynasi ochiladi . Kerakli o’zgartirishlar kiritilgandan keyin 

OK tugmasini bosish yo’li bilan oyna yopiladi. 

Misol sifatida 16-rasmda Signal Generator blok parametrlarini rostlash oynasi 

ko’rsatilgan. 

 

 

32 

 

 

16- rasm. 

 

Xamma zarur bloklar sxemaga joylashtirilgandan keyin sxema elementlari uzaro 

ulanadi. Bloklarning  uzaro  bir-biriga  ulash  uchun blokning  chiqishiga  kursor olib 

boriladi  va  sichqonchaning  chap  tugmasi  bosilgan  xolda  boshqa  blokning 

kirishigacha  liniya  chiziladi.  Bog’lanish  liniyasida  tarqalish  nuqtasini  xosil  qilish 

uchun tugun joylashi zarur bo’lgan nuqtada sichqonchaning o’ng tugmasi bosilib 

kerakli  liniya  chiziladi.  Chizilgan  liniyani  yoqotish  uchun  liniya  tanlanadi  va 

klaviaturadigi Delete klavishasi bosiladi. Bloklari bir-biri bilan ulangan modelning 

sxemasi 17-rasmda keltirilgan. 

 

 

17- rasm. 

 

33 

 

Xisoblash  sxemasi  tuzilgandan  keyin  uni  diskda  fayl  sifatida  saqlash  kerak. 

Buning uchun sxema oynasidagi menyudan File/Save punkti tanlanib papka va fayl 

nomi ko’rsatiladi. 

 

                                

Sinov  savollari: 

1.  Simulink paketi qanday ishga tushiriladi? 

2.  O’lchov qurilmalari qaysi bo’limda joylashgan? 

 

Adabiyotlar: 

1. 

John  Walkenbach  and  other.Microsoft  Office  2010.  Bible.-Canada:Wiley 

Publisheng,2010  

2. 

M.Mamarajabov, S.Tursunov. Kompyuter grafikasi va Web dizayn. 

Darslik. – T.:“Cho’lpon”, 2013.  

 

8- laboratoriya ishi. 

Elektr energetika masalalarini modellashtirishda Sim Powers System 

paketidan foydalanish  

 

Ishdan maqsad: Matlab dasturlashtirish tizimidagi Simulink bibliotekasidagi  Sim 

Powers System paketi bilan tanishish. 

 

Topshiriqlar: 

1.  Nazariy qism bilan tanishing. 

2.  Matlab  dasturlashtirish  tizimidagi  Simulink  bibliotekasidagi  Sim  Powers 

System paketlarini o’rganib chiqing. 

3.  Sim Powers System paketidan foydalanib sohaga oid chizma chizing va uni 

taxlil qiling. 

 

Nazariy qism 

 

Model oynasi odatiy shaklga ega bo’lib quidagi elementlarni o’z ichiga oladi. 



  Sarlovxa (oynaning nomi bilan) Yangi yaratilgan oynaga mos tartib raqamga 

ega bo’lgan Untitled nomi beriladi. 



 

File, Edit, View va boshqa buyruqlarga ega bo’lgan menyu; 



  Asboblar paneli; 



  Model sxemasini yigish uchun oyna; 



  Modelning joriy xolatini aks ettiruvchi xolat satri 

Oynaning menyusi modelni  taxrirlash,sozlash, xisoblash jarayonini  boshqarish, 

fayllar bilan ishlash va boshqalar uchun buyruqlarga ega: 

File (Fayl) – modelning fayllari bilan ishlash; 

Edit (Taxrirlash) – modelni uzgartirish va bloklarni izlash( nomi b’yicha) 

View (Ko’rish) – interfeys elementlarining ko’rinishini boshqarish; 

34 

 

Simulation  (Modellash)  –  modellash  va  xisoblash  jarayonini  boshqarish 

so’zlanmalari (parametrlarini) berish. 

Format (Formatlash) –bloklar va modelning tashqi ko’rinishini uzgartirish 

Tools  (Asboblar  vositalari)  –  model  bilan  ishlash  uchun  masus  vositalarni 

qo’llash (sozlagich, chiziqli taxlil va boshqalar) 

Help(Yordam) – Yordam tizimini oynasini chiqarish 

Model  bilan  ishlash  uchun  asboblar  panelidagi  tugmalardan  xam  foydalanish 

mumkin. (18-rasm.) 

 

 

 

18-rasm. 

Asboblari paneli tugmalarining vazifalari: 

1.  New Model – Modelning  yangi (bo’sh) oynasi; 

2.  Open Model –Mavjud mdl  ochish; 

3.  Save Model – Diskda mdl  faylni  saqlash; 

4.  Print Model – Modelning blok-diagrammalarini bosmaga chiqarish 

5.  Cut – Modelning belgilangan qismini qirqib  oraliq saqlash buferiga olish 

6.  Copy - Modelning belgilangan qismining nusxasini  oraliq saqlash buferiga 

olish; 

7.  Paste-oralik saqlash buferida  saqlangan inforatsiyani model oynasiga 

quyish 

8.  Undo – Oldingi  taxrirlash amalini bekor qilish; 

9.  Redo – Bekor qilingan taxrirlash amallarini  natijasini tiklash 

10. Libtary Browser – Bibliotekalar oynasini ochish 

11. Toggle Model Browser – model oynasini ochish 

12. Go to parent system –Ost tizimdan iearxiya  buyicha  yuqori pogonadagi 

tizimga o’tish, buyruq faqat  ost tizim ochilgan bo’lsagina ishlaydi. 

13. Debug –  Model sozlagichini ishga tushirish 

14. Start/Pause/Continue Simulation –  modelni bajarilishi uchun ishga 

tushirish(start) ;model ishga tushgandan keyin  tugmaning tasvirida  *** 

simvol xosil bo'ladi va unga endi  Pause (modellashni tuxtatish)buyrugiga 

mos keladi , modellashni davom ettirish uchun xuddi shu tugmaning uzi 

qaytadan bosiladi, chunki bu tugmaga pauza rejimida Continue ( davom 

ettirish) buyrugi mos keladi. 

15. Stop – Modellashni to'xtatish 

16.  Normal/Asselerator – Odatdagi /Tezlashtirilgant xisoblash rejimi. Ushbu 

rejim  Simulink Performance Tool ilovasi o’rnatilgan bo’lsagina foydalanish 

mumkin. 

Model oynasining pastki qismida xolat satri joylashgan. Unda 

sichqonchaning tugmasi interfeys mos elementining ustiga olib  kelinganda, 

asboblar paneli tugmalari va menyu punktlariga qisqa sharxlar xosil bo’ladi. 

1 

2 

3 

4 

5 

6  7 

8 

9 

10  11  12  13  14  15 

16 

35 

 

Xuddi shu matn maydoni   Simulink xolatini ko’rsatish uchun xam xizmat 

qiladi. 

Jarayonlarni kuzatish va qayd qilish uchun virtual priborlar bibliotekasi 

(Sinks) 

 

Tadqiq  qilinayotgan  modeldagi  jarayonlarni  kuzatish  va  qayd  qilish  uchun 

virtual priborlar bibliotekasi (Sinks) rasmda keltirilgan. 

 

19-rasm. 

Sinks bibliotekasida quyidagi virtual priborlar mavjud: 

Display  –  o’lchanayotgan  kattaliklarni  displey  ekraniga  raqamli  ko’rinishda 

chiqarish uchun moslama. 

36 

 

Scope – vaqt buyicha bog’lanishlarni kuzatish uchun osstilloskop 

Stop Simulation – kiritishdagi signal nolga teng bo’lmaganda  simulyastiyani 

(modellashni) to’xtatadi. 

To file – Simulink  modelini MATLAB tizimi bilan bog’lovchi blok.Ushbu blok 

model  natijalarini  keyinchalik  qayta  ishlash  uchun  MATLAB  fayliga  yozish 

imkonini beradi. 

To  Workspace  –  model  natijalarini  keyinchalik  qayta  ishlash  uchun  ishchi 

soxaga o’tkazish imkonini beradi. 

XY Grahp  - qutbli koordinatalar sistemasida  graf qurgich. 

Stop Simulation  elementining ishlashiga misol   rasmda keltirilgan. Relatuonal 

Operator  mantiqiy elementiga  kirishiga beriladigan signallarni taqqoslaydi. Agar 

birinchi signal ikkinchisidan katta bo’lsa chiqishida mantiqiy bir, aks xolda nol xosil 

bo’ladi. Stop Simulation  elementining kirishiga berilgan signal noldan farqli bo’lsa 

modellash to’xtatilishini ko’rishimiz mumkin. 

 

 

20-rasm. 

 

37 

 

Rostlash oynasidagi Nuber of axes maydoniga  kiritiladigan son ossilloskopda 

ochiladigan  ekranlar  sonini  belgilaydi.  Ekranda  ordinatalar  uki    buyicha  

kuzatilayotgan kattaliklarning qiymati ko’rsatiladi. 

Scope ( ossilloskop) oynasining parametrlarini boshqarish uchun quyidagilarga 

ega bo’lgan asboblar paneli mavjud: 

 

Zoom – grafik o’qlarining masshtablarini o’zgartirish; 

Zoom X-axis – absstissalar o’qi bo’yicha masshtabni o’zgartirish; 

Zoom U-axis – ordinata o’qi buyicha masshtabni o’zgartirish; 

Autoscale -  o’qlarning avtomatik masshtabini avtomatik ravishda o’rnatish; 

Save current axes settings  -o’qlarning o’rnatilgan masshtabini saqlash; 

Properties – Scope bloki parametrlarini sozlash oynasini ochish; 

Print  Scope oynasi ma’lumotlarini bosmaga chiqarish. 

 

 

 

 

 

21-rasm. 

 

Ayrim    sozlashlarni  kontekst  menyu  buyruqlari  yordamida  bajarish  mumkin. 

Kontekst menyu sichqonchaning o’ng tugmasini bosish yo’li bilan chiqariladi. 

38 

 



  Propeties  tugmasi  bosilganda  Propeties  Scope  oynasi  ochiladi.  Ushbu  oyna 

ikkita bulimga ega: 



  General  grafiklarni chiqarish formatini  boshqarish elementlarini o’z ichiga 

oladi; 



 

Data  history  (ma’lumotlarni  saqlash)  grafiklarni  ko’rsatiladigan 

ma’lumotlarni  MATLABning  ishchi  soxasiga    yozish  parametrlarini  o’rnatish 

imkoniyatini beradi. 

 

Ekranlarning  ustiga  yozuvlarni  kiritish  uchun  sichqonchaning  o’ng  tugmasi 

bosiladi va xosil bo’ladigan kontekst menyudan Axis properties bo’limi tanlanadi.  

Uning  Title  maydoniga  kerakli  yozuv  kiritiladi.  Bundan  tashqari  ushbu  oynada 

absstissa o’qining maksimal va minimal qiymatlarini kiritish mumkin. 

Display    bloki  modelda  mavjud  bo’lgan  sonli  kattaliklarni  ekranga  chiqarish 

uchun xizmat qiladi. Blok to’rtta sozlanuvchi parametrga ega. 

Format  - chiqarish formatini belgilaydi.Format ochiluvchi  ro’yxat yordamida 

tanlanadi. 



  Decination  –  Display  oynasiga  chiqariluvchi  qiymatlarning  davriyligini  

belgilaydi. 



  Floating  display    blok  diagrammada  Display  blokidan  foydalanish  usulini 

tanlash  imkonini  beradi;  agar  bu  bayroqcha  o’rnatilgan  bo’lsa  Display  bloki 

suzuvchi    bo’lsa  ya’ni  kirish  portiga  ega  bo’lmaydi.  Display  oynasida 

ko’rsatiladigan  signal  uzatiladigan  bog’lanish  liniyasining  ustida  sichqonchaning 

chap tugmasi bosiladi. 



  Sample  Tie  –  Display  oynasiga  chiqariladigan  qiymatlarning  diskretliligini 

beradi.  

Display  blokidan  xam  skalyar  xam  vektor  qiymatlarini  chiqarish  uchun 

foydalanish  mumkin.Agar namoyon bo’ladigan kattaliklar vektor bo’lsa blokning 

formati avtomatik ravishda o’zgaradi. Blokning formati uzgargarligi uning pastki 

o’ng burchagida xosil bo’ladigan kichkina qora uchburchakdan bilib olish mumkin.