Tashkent «O‘zbekiston» 2017

I BÀP. ÓSIMLIKLÅR DÚNYASÍ MÅNÅN 
ULÍWMÀ TÀNÍSÍW
1-§. BOTÀNIKÀ — ÓSIMLIKLÅR
HÀQQÍNDÀ„Í ILIM 
Òábiyattš rá…bárá… ósimliklår dúnyasšsšz kóz àldš…šz®à 
kåltirip bîlmàydš. Jår júzindå ósimlik túrlåri júdá kå… 
tàrqàl®àn. Bul ósimliklårdi jáziyràmà shóllårdån bàslàp, bi
-
yik tàw shš…làršnà shåkåm bîl®àn túrli tîpšràq hám klimat 
shàràyatlàršndà ushšràtšw múmkin. Òábiyattà tå… iz, dárya, 
kól hám kànàllàrdà, sîndày-àq, bàtpàqlšqlàrdà ósåtu®šn 
ósimliklår då túrli shàràyattà ósiwgå beyimlåskån.
Házirgi wàqšttà jår júzindå ósimliklårdi… 500 000 nàn 
àslàm túri bàr åkånligi ànšqlàn®àn. Ózbåkistànda tábiyiy 
hàldà jîqàrš dáråjåli ósimliklårdi… 4500 túri bålgili.
Ósimliklårdi… sšrtqš hám ishki dúzilisi, îlàrdš… sšrtqš 
îrtàlšq pånån óz àrà múnásibåtin, ósimliklårdi… ósiwi hám 
ràwàjlànšwšndà júz beretu®šn tirishilik prîcåslår: àzšqlànšw, 
suw puwlànšwš, fîtîsintåz prîcåslårin, ósimliklårdi… kålip 
shš®šwšn, jår júzindå tàrqàlšw nšzàmlšlšqlàrš hám då 
ósimliklår dúnyasšn îlàrdš… bålgilårinå tiykàrlànšp, bålgili 
bir siståmà®à sàlšwšn, îlàrdàn àqšl®à muwàpšq pàydàlànšw 
hám qîr®àw usšllàršn biîlîgiyanš… bir bólimi bîl®àn 
«Botànikà» páni úyrånådi. 
Botànikà
sózi gråkshå 
«bîtànå»
 
sózinån àlšn®àn bîlšp, 
kók shóp, ît, ósimlik
dågån mánisti 
bildirådi.
«Bîtànikà» pánini… tiykàr®š bólimlåri.
«Bîtànikà» 
páni bir-biri månån úzliksiz bàylànšstà bîl®àn bir qànshà 
bólimlårdi óz ishinå àlàdš.
Àtàp àytqàndà, ósimliklår morfîlîgiyasš ósimliklår 
îrgànlàršnš… sšrtqš dúzilisin úyrånådi. Ósimliklår ànàtîmi-
yasš ósimliklårdi… ishki dúzilisin, ósimliklår fiziîlîgiyasš 
ósimliklårdågi tirishilik prîcåslårin: dåm àlšw, fîtîsintåz, 
minåràl zàtlàrdš… qàbšl åtiliwi, suw puwlànšw sšyaqlš prî-
cås 
lår
di úyrånådi. Ósimliklår siståmàtikàsš ósimliklårdi… 

---

5
kålip shš®šwš hám bålgilåri tiykàršndà îlàrdš bólek to
-
par birlåstirådi, ya®nšy klàssifikàciyalàydš. Ósimliklår 
åmbriîlîgiyasš ósimliklårdi… kóbåyiw à®zàlàršnš… (îrgàn) 
dúzilisi, kóbåyiw månån bàylànšslš prîcåslårdi úyrånådi. 
Ósimliklårdi… jår júzinde tàrqàlšw nšzàmlšlšqlàršn úyrånå-
tu®šn bólim gåîbîtànikà dålinådi. Ósimliklårdi… sšrtqš îrtà
-
lšq penen qatnasta®š nšzamlšlšqlardš hám sšrtqš ortalšq penen 
bol®an fàktîrlàršnš… ósimlikkå tásirin ósimliklår åkîlî
giyasš 
úyrånådi. Palåîbîtanikà qàzšlmà ósimliklår hàqqšndச pán. 
Àlgîlîgiya suw otlàršnš…, briîlîgiya mîõlàrdš, liõånîlîgiya 
lichàyniklårdi… dúzilisin, tirishilik åtiw, tàrqàlšwšn úyrånådi.