Tashkent «O‘zbekiston» 2017

1. 
Òåråklår, putàlàr, yaršm putàlàr kóp jšllšq shóplårdån nåsi 
månån pàršqlànadš?
2. 
Yaršm putàlàr®à tán qàndày bålgilårdi bilåsiz?
3. 
Àwšl õîjàlš®šndà ósåtu®šn bir jšllšq ósimliklårgå mšsàl 
kåltiri…. Îlàrdš mádåniy ósimlik dåw múmkin bå? Ne ushšn?
Ózi…iz jàsàp àtšr®àn jårdågi túrli tirishilik fîrmàdச 
ósimliklårdån gårbàriy tàyarlà….

---

12
II BÀP. KLÅTKÀ — TIRISHILIK TIYKÀRÍ
4-§. ÓSIMLIK KLÅTKÀSÍNÍ| DÚZILISI
Òábiyattச janzatlàr®à tán å… áhmiyåtli ulšwmà 
bålgilårdi… biri îlàrdš… 
klåtkàlàr
dàn dúzilgånligi bîlšp 
åsàplànàdš.
Êlåtkà — tiri îrgànizmni… å… màydà quràm bólågi. Îl 
tirishilikkå tán bàrlšq ózgåshåliklårdi ózindå jámlågån.
Ósimliklårdi… bàrlšq îrgànlàrš klåtkàlàrdàn quràl®àn. 
Îlàr fîrmàlàrš jசnàn àyšrmàshšlšqqà iyå bîlsà dà, ishki 
dúzilisi jசnàn bir-birinå júdá uqsàs bîlàdš. Êlåtkàlàrdà júz 
båråtu®šn tirishilik prîcåslåri birdån-bir nšzàm®à muwàpšq 
ámålgå àsàdš.
Êlåtkànš… dúzilisin úyrånåtu®šn hám îl hàqqšndà tîlšq 
mà®lšwmàt båråtu®šn pán 
citîlîgiya 
(gråkshå 
«citîs»
— 
klåtkà + 
«lîgîs»
— táliymàt) dålinådi.
Limîn, màndàrin, pomidîr, ®àrbšz miywåsi kåsip 
kórilgåndå îlàrdš… klåtkàlàršn ápiwàyš kóz bånån kóriw 
múmkin. Êlåtkàlàr ósimlikti… qàysš îrgànšndà jàylàsšwšnà 
qàràp fîrmàsš, rå…i, iri-màydàlš®š, ishki dúzilisi hám 
funkciyasšnà qàràp bir-birinån pàršqlànàdš. Ósimliklår bir 
yaki kóp klåtkàlš bîlšwš múmkin. Bir klåtkàlš ósimliklårgå 
àyšršm tómån dáråjåli ósimliklår wákillerin (õlîrållà, 
õlàmidîmànàdà hám t.b.), àl kóp klåtkàlš ósimliklårgå 
bàrlšq jîqàrš dáråjåli ósimlik wákillårin mšsàl sšpàtšndà 
kåltiriw múmkin.
Êlåtkà ingliz fizigi Ðîbårt Guk táråpinån 1665-jšlš oylap 
tàbšl®àn. Klåtkàlàr úlkåytip kórsåtetu®šn ásbàplar járdåmindå 
úyrånilådi.