Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Сотиш жараѐни деганда ишлаб чиқариш жараѐнида яратилган 
тайѐр маҳсулотларни, бажарилган ишларни, кўрсатилган хизматларни
харидорлар (буюртмачилар)га сотиш тушунилади. Ушбу жараѐнда тайѐр 
маҳсулот, иш, хизматлар пулга айланади, сотувчи ва сотиб олувчи 
ўртасида ўзаро ҳисоб-китоблар бўйича қарзлар вужудга келади. Сотиш 
жараѐнида корхонанинг ялпи тушуми, сотиш таннархи, сотишдан 
олинган фойда ѐки зарари, сотиш жараѐнининг харажатлари, унга доир 
солиқлар ва бошқа кўрсаткичлар ҳисобга олинади.
Асосий фаолиятни ташкил қилувчи барча хўжалик жараѐнлари 
бухгалтерия ҳисобининг муҳим объектлари бўлиб ҳисобланади. Ҳар бир 
жараѐнда юз берган операциялар бухгалтерия ҳисобида ўзининг соний 
ўлчовини ва сифат жиҳатдан тавсифини топади. Бухгалтерия ҳисоби 
таъминот жараѐнида меҳнат предметлари ва воситаларини қанча 
миқдорда, 
қайси 
баҳоларда, 
қайси 
таъминотчилардан 
сотиб 
олининганлиги, шунингдек улар бўйича таъминотчилар билан ҳисоб-
китобларнинг ҳолати тўғрисида батафсил ахборот беради. Ишлаб 
чиқариш жараѐни бўйича бухгалтерия ҳисобида қандай маҳсулотлар 
ишлаб чиқарилганлиги, қанча ишлаб чиқарилганлиги, бунинг учун 
қанча харажат қилинганлиги, омборларга қабул қилинган тайѐр 
маҳсулотнинг қиймати (таннархи) ва бошқа маълумотлар шаклланади. 
Сотиш жараѐни бўйича бухгалтерия ҳисоби қанча маҳсулот 
сотилганлиги, кимларга сотилганлиги, қандай тўлов турлари бўйича 
сотилганлиги, қандай баҳоларда сотилганлиги, харидорлар билан ҳисоб-

---

китобларнинг ҳолати, сотишдан олинган тушум, сотишга доир 
харажатлар, сотишдан олинган фойда, ундан тўланадиган солиқлар ва 
бошқалар тўғрисида атрофлича ахборот беради.
Асосий бўлмаган фаолият – бу корхонанинг кунлик одатий 
бўлмаган фаолияти ѐки фаолият турлари. Бундай фаолиятнинг кенг 
тарқалган турлари бўлиб инвестиция фаолияти, инновация фаолияти, 
молиявий фаолият ва эмиссия фаолияти ҳисобланади.