Ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti

10



Dars o’tKazishning uslubiy metodiK tatminoti. Bumerang, shlyuz IY. Falsafiy metodlar, qonunlar va Kategoriyalar Falsafada metod va metodologiya muammosi

O’zgarish, haraKat, taraqqiyot va o’zaro aloqadorliK tushunchalari. Taraqqiyotning asosiy yo’nalishlari. Tabiiy, ijtimoiy va ilmiy taraqqiyot. Eng umumiy, umumiy va xususiy aloqadorliK.

Falsafiy qonunlar. Taraqqiyot jarayonida taKrorlanish tamoyili. Qonun va qonuniyat tushunchalari. Qonunlarning obteKtivligi. Tabiat va jamiyat qonunlari. Falsafiy qonunlar va ularning o’ziga xos xususiyatlari.

Olamning mavjudligi miqdor va sifat voqeligi tarzida. Miqdor va sifat tushunchalari. Metyorning buzilishi va yangi sifatga o’tish. Taraqqiyotning tadrijiy o’zgarish usuli va uning hozirgi O’zbeKistonda namoyon bo’lish xususiyatlari.

Falsafiy Kategoriyalar. Olam mavjudligi va o’zaro aloqadorligining alohida, xususiy va umumiy jihatlari. Butun va qism, sistema struKtura va element-olam tuzilishining namoyon bo’lish shaKllari sifatida. AyrimliK xususiyliK va umumiyliK, butun va qism Kategoriyalari.

VoqeliKdagi zaruriy va tasodifiy jarayonlar. Zaruriyat va tasodif Kategoriyalari, ularning o’zaro aloqasi va bir-birini taqozo etish tamoyili. Zaruriyat va tasodifning namoyon bo’lish xususiyatlari.

Matruza rejasi: 1-mashg’ulot (2 soat)

1. 
   Falsafada metod va metodologiya muammosi.
   
2. 
   Ilmiy bilishning asosiy metodlari.
   
3. 
   Xususiy ilmiy, umumiy ilmiy va ijtimoiy gumanitar fanlar metodlari.
   

Matruza rejasi: 2-mashg’ulot (2 soat)

1. 
   O’zgarish, haraKat, taraqqiyot va o’zaro aloqadorliK tushunchalari.
   
2. 
   Taraqqiyot jarayonida taKrorlanish tamoyili. Qonun va qonuniyat tushunchalari.
   
3. 
   Olam mavjudligi va o’zaro aloqadorligining alohida, xususiy va umumiy jihatlari. Butun va qism, sistema struKtura va element olam tuzilishining namoyon bo’lish shaKllari sifatida.
   

Amaliy mashg’ulot: (4 soat)

1. 
   Falsafiy metodlar: dialeKtiKa, sofistiKa, eKleKtiKa, metafiziKa va sinergetiKa.
   
2. 
   Falsafaning qonun va Kategoriyalari.
   
3. 
   Falsafiy va xususiy ilmiy, umumiy ilmiy metodlarning o’zaro mutanosibligi.
   

Mustaqil tatlim rejasi: (4 soat)

Mavzu: O’zgarish va taraqqiyot jarayonida taKrorlanish tamoyili.

1. 
   DialeKtiKa va metafiziKa metodlarining mohiyati va mazmuni.
   
2. 
   SofistiKa va eKliKtiKa tushunchalari.
   

11

3. 
   Sinergetka va uning ahamiyati.
   
4. 
   Qonun tushunchasi, uning mohiyati va falsafiy talqini.
   
5. 
   Falsafiy Kategoriyalar tizimi va ularning mazmuni.
   
6. 
   Falsafa Kategoriyalari o’rtasidagi bog’lanishlar va ularning hozirgi davrda namoyon bo’lishi.
   
7. 
   Yoshlar tarbiyasida falsafiy Kategoriyalar to’g’risidagi bilimlarning ahamiyati.
   

Dars o’tKazishning uslubiy metodiK tatminoti. Keys metodi. SinKveyn metodi.

Y. Gnoseologiya: bilish falsafasi Ong va ruhiyat.

Bilish uning shaKllari va uslublari

Ong va ruhiyat nima? Ular Koinotning evolyusiyasi natijasimi yoKi ilohiy mo’tjizami? Ong va ruhiyatning shaKllanishi va rivojlanishi haqidagi tabiiy-ilmiy tasavvurlar va qarashlar. Falsafada ong va ruhiyat muammosi.

Ong va ruhiyatning falsafiy talqinini o’rganishning ahamiyati. YOshlarda ong va ruhiyat to’g’risidagi dunyoviy, falsafiy tamoyillarni shaKllantirish zarurati.

Bilish falsafasi: Bilim va bilish falsafiy tahlil mavzusi sifatida. Bilish- gnoseologiyaning asosiy Kategoriyasi. Bilim-bilishning maqsadi hamda asosiy natijasi. Bilish obteKti va subteKti. SubteKtning aKtivligi va bilimning obteKtivligi.

Ilmiy bilishning mohiyati va uslublari. Metod, nazariya va metodologiya. Umumiy va maxsus ilmiy uslublar. Bilishda empirizm va rasionalizm. Amaliy va nazariy tadqiqotning uslublari va vositalari.

Matruza rejasi: 1-mashg’ulot (2 soat)

1. 
   Falsafada ong va ruhiyat muammosi.
   
2. 
   Ong va ruhiyatning shaKllanishi va rivojlanishi haqidagi tabiiy-ilmiy tasavvurlar va qarashlar.
   
3. 
   Bilim, bilish, ilmiy va noilmiy bilimlarning o’zaro aloqadorligi va farqi. Matruza rejasi: 2-mashg’ulot (2 soat)
   

1. 
   Bilish-gnoseologiyaning asosiy Kategoriyasi. Bilishning obteKti va subteKti.
   
2. 
   Haqiqatni bilish muammosi.
   
3. 
   Amaliyot va bilimning o’zaro mutanosibligi.
   

Seminar rejasi: (2 soat)

1. 
   Falsafa tarixida bilish muammolari. Inson bilishining tabiati va mohiyati.
   
2. 
   Bilishning bosqichlari: xissiy, empiriK, aqliy bilish darajalari.
   
3. 
   Ijtimoiy bilishning o’ziga xos xususiyatlari.
   

Mustaqil tatlim rejasi: (4soat)

Mavzu: Gnoseologiya va ontologiyaning o’zaro bog’liqligi.


12

1. 
   Gnoseologiya, epistemologiya, gnostisizm va agnostisizm tushunchalarining bilishdagi o’rni.
   
2. 
   Gnostisizm va agnostisizmning metodologiK muammolari.
   
3. 
   Bilishning bosqichlari falsafiy muammo sifatida.
   
4. 
   AbstraKt tafaKKur shaKllari, tushuncha, huKm, xulosa, obrazli tafaKKur.
   
5. 
   TafaKKurning ijtimoiy-tarixiy shaKllari. TafaKKur va til, belgi va manno.
   
6. 
   Ilmiy bilishda rasionalliKning o’rni. Falsafiy Konsepsiyalar.
   
7. 
   SHarq va G’arbda ijtimoiy bilishda metodologiK yondashuvlarning o’ziga xosligi.
   
8. 
   Ijtimoiy bilish metodlari va metodologiK muammolari.
   
9. 
   Ijtimoiy voqeliK va uni bilishning hozirgi davr uchun ahamiyati.
   

Dars o’tKazishning uslubiy metodiK tanminoti. Aqliy xujum.

YI. Ijtimoiy falsafa.

Jamiyat va inson falsafasi.

Jamiyat falsafasi: «Jamiyat» tushunchasi, uning mohiyati, mavjudligi va taraqqiyoti qonunlari. Jamiyat-insoniyatning umumiy oilasi. Jamiyat mavjudligining moddiy va mannaviy omillari. Jamiyat taraqqiyoti haqida turli xil nazariyalar. Jamiyat rivojida tadrijiyliK va vorisiyliK. Jamiyat tarixi va taraqqiyotiga sinfiy hamda ijtimoiy ziddiyatlarni mutlaqlashtirishning zarari.

Inson falsafasi: Inson olamning tarKibiy qismi. Odam, inson, individ va shaxs tushunchalari. Inson tarixning yaratuvchisi va eng ulug’ ijtimoiy qudrat. Antropologiya-inson to’g’risidagi fan. Insonning jamiyatdagi o’rnini zamonaviy talqinlari.

Inson muammosini o’rganishning tarbiyaviy zarurati va ahamiyati. O’zbeKistonda ozod Vatan va erKin hayot qurish vazifasining yoshlar mannaviy Kamoloti bilan uyg’unligini tanminlash-zamonaviy tanlim-tarbiya ishining mezoni sifatida. Inson hayoti va o’limi. Evtanaziya muammosi.

Manruza rejasi: (2 soat)

1. 
   «Jamiyat» tushunchasi, uning mohiyati, mavjudligi va taraqqiyoti qonunlari.
   
2. 
   Jamiyat mavjudligining moddiy va mannaviy omillari.
   
3. 
   Inson olamning tarKibiy qismi. Odam, inson, individ va shaxs tushunchalari.
   
4. 
   Inson ijtimoiy faolligining asosiy omillari. (Ijtimoiy muhit, tanlim-tarbiya) Seminar rejasi: (2 soat)
   

1. 
   Jamiyat taraqqiyoti haqida turli xil nazariyalar. Jamiyat rivojida tadrijiyliK va vorisiyliK.
   
2. 
   Antropologiya-inson to’g’risidagi fan.
   
3. 
   Inson hayoti va o’limi. Evtanaziya muammosi.
   

Mustaqil tanlim rejasi: (4 soat)

1. 
   Jamiyat falsafasi. Istiqlol va taraqqiyotning o’zbeK modeli. Jamiyat taraqqiyoti to’g’risidagi turli nazariyalar.
   
2. 
   Taraqqiyotning o’zbeK modeli.
   

13

3. 
   Sivilizasiyalashgan jamiyatni barpo etish va barKamol insonni shaKllantirish vazifalari.
   
4. 
   Inson falsafaning bosh mavzui. Inson, shaxs va individ tushunchalari.
   
5. 
   Inson tabiati va mohiyati. ErKinliK va inson huquqlarining ijtimoiy qadriyat sifatidagi talqini.
   
6. 
   O’zbeKiston mustaqilligi va insonning qadr-qimmati. Islohotlardan maqsad - inson, uning farovonligi va baxt-saodati.
   

Dars o’tKazishning uslubiy metodiK tatminoti. Aqliy xujum. Insert.

Matnaviyat va madaniyat falsafasi.

Matnaviyat falsafasi: matanviyat tushunchasi, uning mohiyati va mazmuni. Matnaviyat ijtimoiy hodisa sifatida. Matnaviyatning paydo bo’lishi, mohiyati to’g’risidagi falsafiy Konsepsiyalar. Matnaviyatning inson va jamiyat hayotidagi o’rni va ahamiyati. «Matnaviyat va mafKura», «Matanviyat va axloq», «Matnaviyat va nafosat» tushunchalari.

Madaniyat falsafasi: madaniyat va sivilizasiya tushunchalari. Ularning mazmuni, mohiyati, umumiy aloqadorligi va o’ziga xos jihatlari. Insoniyat tarixini sivilizasiyalar tarixi tarzida tushunish masalasi. Sivilizasiyalarning tarixiy shaKllari. Turli falsafiy Konsepsiyalarda hozirgi zamon sivilizasiyasi, uning ziddiyatlari va taraqqiyoti muammolari. Jahon sivilizasiyasi va unda O’zbeKistonning o’rni.

Matruza rejasi: (2 soat)

1. 
   Matnaviyat va madaniyat tushunchalarining mohiyati va mazmuni.
   
2. 
   Matnaviyatning inson va jamiyat hayotidagi o’rni va ahamiyati.
   
3. 
   Madaniyatning sivilizasiya jarayonidagi taKomillashuvi.
   
4. 
   Jahon sivilizasiyasida O’zbeKistonning tutgan o’rni.
   

Seminar rejasi: (2 soat)

1. 
   Matnaviyat ijtimoiy hodisa sifatida.
   
2. 
   «Matnaviyat va mafKura», «Matnaviyat va axloq», «Matnaviyat va nafosat» tushunchalarining o’zaro mutanosibligi.
   
3. 
   Turli falsafiy Konsepsiyalarda hozirgi zamon sivilizasiyasi, uning ziddiyatlari va taraqqiyoti muammolari.
   

Matnaviyatda milliyliK va axloqiyliK

1. 
   Matnaviyat ijtimoiy hodisa.
   
2. 
   Matnaviyatda axloq va ettiqod birligi.
   
3. 
   ”Madaniyat” va “sivilizasiya” tushunchalarining mohiyati va mazmuni. 4.Sivilizasiyaning tarixiy shaKllari va hozirgi zamondagi xususiyatlari.
   

5. 
   Jahon sivilizasiyasida O’zbeKistonning tutgan o’rni va istiqbollari.
   
6. 
   Madaniyat va sivilizasiyaning asosiy tamoyillari, qonuniyat va xususiyatlarini bilish matnaviy Kamolot manbai.