Tadqiqotlari



Download 6,42 Mb.
Pdf ko'rish
bet205/399
Sana02.01.2022
Hajmi6,42 Mb.
#312706
1   ...   201   202   203   204   205   206   207   208   ...   399
Bog'liq
1503-Текст статьи-4092-1-10-20200627 (1)

Iste’molchi  
bozori 


 
218 
 
Demografik  tamoyillarda  oilaning  soni  va  sifat  tarkibi,  oilaning  hayotiy  davri 
bosqichi,  daromadlilik  darajasi,  mashg‘ulot  turi,  ma’lumoti,  millati  kabilar  inobatga 
olinadi hamda bozor segmentatsiyasining asosiy tamoyillaridan biri hisoblanadi. 
Xulq-atvor tamoyili orqali xarid qilishga yo‘l, foydalanuvchi maqomi, iste’mol 
jadalligi,  bog‘lanib  qolish  darajasi,  tovar  haqida  ma’lumot  berish,  tovarga  bo‘lgan 
munosabati hisobga olinadi. 
 
10.2.
 
Iste’mol bozorining ko‘lami va xususiyati 
Iste’mol  bozori  –  uy  xo‘jaliklari  va  individual  xaridorlarning  o‘z  ehtiyojlari 
uchun sotib oladigan barcha tovarlar va  xizmatlarni o‘z ichiga oladi. Iste’mol bozori 
ko‘lamini o‘rganishda uni bir qancha belgilariga ko‘ra turkumlash mumkin. Xususan, 
tovarlarni iste’mol qilish davriyligiga ko‘ra ularni: 

 
uzoq muddatli iste’mol tovarlari; 

 
qisqa muddatli iste’mol tovarlari; 

 
xizmat turlariga ajratish mumkin. 
Iste’mol tovarlari bilan savdo qilish xususiyatiga ko‘ra esa ularni: 

 
kundalik iste’mol tovarlari; 

 
dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar; 

 
alohida talabga ega bo‘lgan tovarlar; 

 
passiv talabdagi tovarlarga bo‘lish mumkin. 
Ushbu  turkumlash  belgisi  va  tegishli  guruhlariga  kiruvchi  tovarlar  xususida 
batafsilroq to‘xtalib o‘tamiz. 
Ko‘pgina  hollarda  kundalik  iste’mol  tovarlari  guruhiga  faqat  oziq-ovqat 
mahsulotlarini  kiritish, bizning  mamlakatimiz aholisi  uchun ko‘nikma bo‘lib qolgan. 
Chunki,  dastlabki  ma’muriy  iqtisodiyot  tizimidagi  keng  ko‘lamdagi  ixtisoslashuv 
bevosita  sanoat  iste’mol  bozorida  ham  takrorlanar  edi.  Hozirgi  vaqtda  esa  ko‘pgina 
firmalar  va  savdo  shaxobchalari  xorijiy  tajriba  va  savdo  qilishdagi  mahalliy 
ko‘nikmani  nazarda  tutib,  kundalik  iste’mol  tovarlarni    bir  muncha  to‘gri 
shakllantirishga yondoshmoqdalar. 


 
219 
 
Kundalik  iste’mol  tovarlariga  kundalik  turmush  uchun  zaruriy  oziq-ovqatlar, 
kir  yuvish,  tozalash  vositalari,  uy  xo‘jaligi  uchun  zaruriy  mayda  tovarlar,  ayrim 
kanselyariya  tovarlari,  kundalik  ruznomalar,  ommabop  oynomalar  va  hokazolarni 
kiritish mumkin. 
Kundalik  iste’mol  tovarlarini  iste’mol  qilish  intensivligiga  ko‘ra  ularni  o‘z 
navbatida yana 3 ta quyi guruhga ajratish mumkin: 
a) doimiy ehtiyojdagi asosiy tovarlar; 
b) impulsiv tarzda sotib olinadigan tovarlar; 
v) favqulodda holatlar uchun xarid qilinadigan tovarlar. 
Doimiy ehtiyojdagi asosiy tovarlar-xaridorlar tomonidan dastlabki ko‘nikmaga, 
odatga ko‘ra tanlovsiz, qiyoslashsiz sotib olinadi. Masalan, oila uchun ko‘nikmadagi 
non  mahsuloti  turi,  xo‘jalik  sovuni,  o‘simlik  yog‘i  va  hk.  Impulsiv  tarzda  sotib 
olinadjigan  tovarlar  guruhiga  esa  xaridor  doim  ular  xaqida  o‘ylamaydigan,  lekin 
uchrashi bilan beixtiyor xarid etadigan tovarlar kiradi.  
Favqulodda  holatlar  uchun  xarid  odatda  retseptsiz  sotiladigan  dori-darmonlar, 
uy xasharotlariga qarshi dorilar, zontlar, tuzatish tovarlari va shunga o‘xshash xaridor 
duch kelgan sharoitdagina zarur bo‘lgan tovarlardan tashkil topadi. 
Dastlabki tanlov asosida olinadigan tovarlar safiga: mebellar, kiyim-kechaklar, 
uy-ro‘zg‘or  uchun  elektr  jihozlari  kiradi  va  u  xaridorlardan  qiyoslashni,  narx,  moda, 
dizayn  jihatdan tanlovda bir  muncha  mulohaza  yuritishni talab etadi. Ushbu  tovarlar 
o‘xshash  (sifat  jihatidan  bir  biriga  yaqin,  lekin  dizayni  va  narxi  jihatidan 
farqlanadigan)  hamda  alohida  ko‘rinishdagi  (rangi,  fasoni,  nav  jihatidan)  xarid  didi 
va holatiga mos bo‘lgan tovarlarga bo‘linadi. 

Download 6,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   201   202   203   204   205   206   207   208   ...   399




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish