Tadqiqotlari

9.
 
Dinamika va prognozlashtirish tahlili.
 
Marketing tadqiqotlarini olib borishda indeks uslubi, progressiya tahlili, o‘sish 
templarini  tahlil  etishga  o‘xshagan  uslublardan  keng  foydalaniladi.  Dinamika 
deganda  nafaqat  o‘sish  balki  pasayish  holati  ham  aks  etadi.  Hozirgi  kunda  bozor 
jarayonlari  dinamikaning  modellashtirish  yoki  iste’molchilar tomonidan tovarni  man 
etish jarayonini o‘rganish muhim o‘rin egallaydi. 
10.
 
 Marketing va statistika.
 
Statistika metodologiyasi va marketing vazifalari alohida marketing – statistika 
shakllanib  marketing tadqiqotlarini  vazifasini  yechim topishiga yo‘naltirilgan amaliy 
statistika bo‘lishi tariqasida xizmat qiladi. Tavsiya qilinayotgan o‘quv qo‘llanmaning 
ham  asosiy  vazifasi  tariqasida  marketing  tadqiqotlarida  statistik  uslublardan  unumli 
foydalanish  bo‘lib  xizmat  qilsa,  o‘quvchi  tomonidan  matematika  modellashtirish 
hamda  marketing  fanlarini  chuqur  o‘rganishni  taqazo  qiladi.  Marketing  tadqiqotlari 
mahsulotni  ishlab  chiqarishdan  tortib  to  bozorga  chiqib  ketgunga  qadar  bosqichlarni 
o‘rganish  va  undagi  ustunlik  va  muammolarni  ajratish  bo‘lajak  strategik  rejalarni 
ishlab chiqarish va uni amalda tadbiq etishdan iborat. Bu borada maxsulot statistikasi 
quyidagi vazifalarni amalga oshirish uchun yo‘naltirilgan bo‘linmalardan iborat: 
1.
 
Maxsulotni absolyut va nisbiy baholash; 
2.
 
Tovarning xilma – xilligini tahlili; 
3.
 
Mahsulotni ishlab chiqish; 
4.
 
Tovar  bo‘yicha  marketing  qarorini  qabul  qilishga  ta’sir  etuvchi  omillar  va 
sharoitlar tahlili; 
5.
 
Iste’molchilar hulqi va ular talablarining tahlili; 
6.
 
Mahsulot yoki korxonaning bozordagi o‘rnini tahlili. 
O‘quv  jarayonida  statistika,  statistika  nazariyasi,  iqtisodiy  tahlil,  menejment 
tadqiqotlari,  marketingni  boshqaruvga  o‘xshagan  fanlar  o‘zaro  kam  bog‘langan. 
Vaholangki,  zamonaviy  axborot  texnologiyalaridan  foydalangan  holda  cheksiz 

---

 
122 
 
bo‘lgan  ma’lumotlarni  zaruriyatini  tanlab  olish,  ularni  qayta  ishlash  va  qaror  qabul 
qilish uchun barcha fanlardan olingan bilimlardan foydalanish muhim o‘rin tutadi. 
Ushbu  bobda  marketing  tadqiqotlarida  statistik  tahlilning  ayrim  metodologik 
asoslariga  to‘xtaldik.  Falsafiy  kategoriyalar  hayot  inikosi.  Iqtisodiy  jarayonlar  esa 
ijtimoiy  hayotning  bir  bo‘lagidir.  Shu  tufayli  iqtisodiy  jarayonlarni  o‘rganishga 
bog‘ishlangan  marketing  tadqiqotlarida  statistik  tahlil  ham  shu  falsafiy 
kategoriyalarga to‘liq asoslanadi.