Tadqiqotlari

global  marketing
  bo‘lib  hisoblanadi.  Bunda  nafaqat 
kompaniyaning  mahsuloti  (xizmati)  ishtirok  etadi,  balki  ish  kuchi  va  kapital  ham 
birgalikda  olib  boriladi.  Bunda  ushbu  boyliklarning  butun  dunyo  bo‘ylab  sotilishi 
amalga oshiriladi. Mos ravishda, marketing ham faqat tovar (xizmat) bilan cheklanib 
qolmasdan ish kuchi va kapital harakati bilan ham shug‘ullanadi. 
Ushbu  yo‘nalishlarning  hammasi  pirovardida  marketing  tadqiqotlari  ob’ekti 
bo‘lib  hisoblanadi.  Bunda  marketingning  asosiy  quroli  axborot  bo‘lib  hisoblanadi. 
Marketing  mos  ravishda  shu  axborotlarga  asosan  iste’molchi  bilan  ishlab 
chiqaruvchilar  o‘rtasida  tovar  (xizmat)lar  orqali  ularning  oldi-sotdi  munosabatlarini 
o‘rnatadi. 
 
Yuqorida  ta’kidlanganidek,  zamonaviy  kompaniyalar  tovarlarini  bitta  hudud 
yoki  bitta  mamlakat  doirasida  emas,  balki  xalqaro  miqyosda,  imkoni  bo‘lsa  global 
masshtabda  sotishga  harakat  qilish  kerak.  Buning  uchun  esa,  mrketologlar  bozorni 
muttasil o‘rganib borishi lozim. 
Shuningdek,  marketing  tadqiqotlari  asosiy  yo‘nalishlarining  bir  qancha  turlari 
mavjud  bo‘lib,  bularni  tadqiq  qilganda  ushbu  jarayonning  hamma  yo‘nalishlari 
bo‘yicha samaradorligini inobatga olishni taqozo qiladi. Bu yo‘nalishlar sotuvchining 
ham,  oluvchining  ham  manfaatlariga  zid  bo‘lmasligini  taqozo  qiladi.  Marketing 
tadqiqotlarining  yo‘nalishlari  turli  –  tuman  bo‘lib,  100  dan  ortiq  turini  ko‘rishimiz 
mumkin. Ushbu yo‘nalishlari quyidagi jadvalda keltirilgan (5.3-jadval). 
Marketing  tadqiqotlarini  amalga  oshirishda  barcha  yo‘nalishlar  kabi,  ularni 
quyidagi  yo‘nalishlar  bo‘yicha  o‘rganish  lozim  bo‘ladi.  Bularga  reklama,  sotish 

---

 
110 
 
jarayoni,  sotuvchining  mas’uliyati,  xaridorlining  ijtimoiy-iqtisodiy  ahvoli,  tovarning 
hususiyatlari,  tovarning  sotilish  jarayoni  va  unda  bozorning  ahvolini  inobatga  olish 
kabilarni  kiritish  mumkin.  Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  marketing  tadqiqotlari  keng 
doiradagi sub’ekt va ob’ektlarni o‘z ichiga qamrab oladi.  
Bugungi  kunda  barcha  tovar  ishlab  chiqaruvchilar,  iste’molchilar  va  shu  bilan 
birga  boshqa  soha  xodimlari  xam  marketing  nuqtai  nazaridan  fikrlay  olishlari  va 
undan samarali foydalanishlari lozim. Shu o‘rinda ushbu yo‘nalishlardan foydalanish 
sohasida  marketing elementlaridan keng  foydalanishni ko‘zda tutish  lozim. Masalan, 
marketing vositalarini olamiz.