T. Malikov O. Olimjonov moliya

Ko’p tomonlama moliyaviy munosabatlar. Bunda bitta davlatning byudjetdan tashqari jamg’armasi bir vaqtning o’zida bir nechta fondlar hamda moliya tizimining boshqa bo’g’inlari bilan o’zaro aloqada bo’ladi. Ya’ni, pul mablag’lari turli xil va rang-barang yo’nalishlarda harakat va oqimda bo’ladi.

Davlatning byudjetdan tashqari jamg’armalari bir qator vazifalarni bajaradi. Ularning ko’lami keng, ammo asosiylari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:

• 
  iqtisodiyotning ustuvor sohalarini qo’shimcha moliyaviy resurslar bilan ta’minlash (ekologiya fondlari, ilmiy tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlari va boshqalar);
  
• 
  turli maxsus jamg’armalar ko’magida aholiga ijtimoiy xizmatlar ko’lamini kengaytirish.
  

Davlatning byudjetdan tashqari jamg’armalari bevosita davlat ixtiyorida bo’lsa-da, alohida shaklda faoliyat yuritadi va davlat tomonidan moliyaviy resurslarini daf’atan olib qo’yishga ruxsat berilmaydi. Ularning Davlat byudjeti va unga tenglashtirilganlardan farqli tomoni shundaki, bu fondlarning moliyaviy resurslaridan foydalanish qat’iy maqsadli xususiyatga ega. Maqsadga erishgandan keyin daromad olish maqsadida boshqa tijorat ob’ektlariga muddatli investitsiya qilish ham mumkin.

Amaliyotda har bir Davlatning byudjetdan tashqari jamg’armasining moliyaviy manbalari har xil bo’ladi. Lekin shartli ravishda ularning quyidagi guruhlardan tashkil topishi jahon tajribasida namoyon bo’ladi:

• 
  mos ravishdagi fondlar uchun davlat tomondan o’rnatilgan maxsus maqsadli soliqlar, yig’imlar va ajratmalar;
  
• 
  xo’jalik sub’yektlarining iqtisodiy-moliyaviy samarasidan ajratmalar;
  
• 
  Davlat byudjeti mablag’lari;
  
• 
  fondlarni yuridik shaxs sifatida tijorat faoliyati(moliya bozori)dan olgan foydalari;
  
• 
  tijorat banklarining kredit resurslari.