Sport inshootlari indd

Nazorat savollari:
1. Suv shimuvchan maxsus qoplama qorishmalarning tarkibi.
2. Sport inshootlarining shakli va o‘lchamlari.
3. Suv shimmaydigan qoplamalar uchun aralashmalarning taxminiy tarkibi. 
4. Stadionlar tribunalari. 
XX   ASRNING  UNIVERSAL  SPORT  INSHOOTLARI
Universal sport inshootlari sportning taraqqiy etishi natijasida 
va yil davomida sport turlari (gimnastika, yengil va og‘il atletika, 
boks, sport o‘yinlari, velopoygalar, xokkey, konkida fi gurali uch-
ish va boshqalar) bo‘yicha o‘quv-mashqlarini va namoyish ishlari-
ni olib borilishi talablari asosida paydo bo‘ldi va keng tarqaldi. 
Universal sport  zallari o‘zgaruvchan sport arenasiga, 10-15 
ming tomoshabinga mo‘ljallangan tribunaga, shuningdek, mash-
g‘u lot zallari va quyidagicha tartibdagi tomoshabin va sportchi-
larga xizmat ko‘rsatuvchi xonalarga ega: kirish (tomoshabinlar 
uchun) xonalari kuluarlar, bufet, kiosk va tomoshabinlar uchun 
hojat xonalari; sportchilar uchun xonalar-vestibul garderobi bi-
lan, ki yim almashtirish, dush va hojatxonalari, ko‘rsatmalar be-
rish xonalari, massaj, tibbiyot qismi, hakamlar, dam olish xonalari, 
bufetlar, uslubiyot xonalari va boshqalar; ma’muriy-xo‘jalik-rah-
bariyat, xo‘jalik bo‘limi, kasallar, muhofaza xonasi, o‘quv bo‘limi, 
pochta va boshqalar; yordamchi qo‘shimcha xonalar-sovitish mos-
lamalari uchun, isitish, shamollatish, transformator podstansiyasi, 
ustaxonalar va boshqalar. 
Bu binoning arxitekturaviy-rejaviy va fazoviy kompozitsiyasi 
asosida hajmiy o‘lchamlari sodda va tashqi ko‘rinishdan aniq ifo-
dalangan to‘g‘ri to‘rtburchak shakldagi inshoot yotadi. 

---

 49
Binodan o‘lchamlari 30x61 m bo‘lgan sport arenasi 15  000 
o‘rinli tribuna, o‘quv-mashg‘ulot sport zali va sportchilarga ham-
da tomoshabinlarga xizmat ko‘rsatuvchi xonalar joylashgan. 
Sport arenasidan turli maqsadlarda foydalaniladi. Unda xok-
key o‘yinlari, gimnastika va boks bo‘yicha musobaqalar, o‘quv 
mashg‘ulotlar yoki sun’iy muz ustida fi gurali uchish namoyishlari 
o‘tkaziladi. Boks musobaqalarida tomoshabinlar  uchun yig‘ma 
o‘rindiqlar o‘rnatilishi bilan tomoshabin sig‘imi 17  500 kishiga 
yetadi. 
Zal sportchilar va tomoshabinlar uchun barcha turdagi za-
monaviy jihozlar bilan ta’minlangan. Tribunalarning to‘lishi va 
evakuatsiyasi birinchi qavatda zalni o‘rab turuvchi vestibul, ik-
kinchi qavatda kuluarlar yordamida amalga oshiriladi. Tribunalar-
da suyanchiqli, yondorsiz o‘rindiqlar o‘rnatilgan. O‘rindiqning bir 
tomoshabin uchun eni 40 sm ko‘ndalang o‘tish yo‘lkalari orasi-
dagi o‘rinlar soni 35-50 gacha tomoshagoh qatorlari chuqurligi 75 
sm. Yo‘laklar orasidagi seksiyalarda 800 dan 1150 gacha tomosha-
bin joylashadi. Eni 1,5 m bo‘lgan evakuatsiya luklariga (har 650 
kishiga) evakuatsion o‘tish yo‘ligining 1 pogon metri to‘g‘ri kela-
di. Zalning balandligi 18 metr, qurilish kubaturasi 24800 m³, bino 
konstruksiyasi karkas, 6x6 m konstruktiv setkali, yig‘ma temir-be-
tondan tashkil topgan. Zalning yopma oralig‘i 78 m bo‘lib, metall 
fermalar asosida bajarilgan. 
Madriddagi sport o‘yinlari zalining shakli to‘g‘ri to‘rtburchakli, 
asosiy kirish fasadning old qismida joylashgan.    
Avvalgi sxemalardan farqli o‘laroq asosiy qismi bu yerda ol-
dinga turtib chiqqan va qo‘shimcha xonalar joylashgan ikki qism 
bilan birikadi. Tomoshabinlar uch qavatli teatr ko‘rinishidagi tri-
bunalarda joylashadilar. Zal yopmasining xosligini aytib o‘tish 
joiz, bunda oynaband ikki qo‘shma qobiq ko‘rinishidagi yopma 
bo‘ylama yo‘nalishi bo‘yicha o‘zaro bog‘langan.