Синф раҳбарини ўқувчиларда бадиий қадриятларимизни ўрганишга бўлган қизиқишларини фаоллаштиришнинг педагогик омиллари

Топшириқлар – муҳим тарбиявий усул хисобланади. Ўқувчиларнинг жамоа ҳаётида қатнашиши уларнинг фаоллигига боғлиқдир. Фаоллик эса фаолият жараёнида таркиб топади ва намоён бўлади.
Топшириқлар:

• 
  ижтимоий аҳамиятга қаратилган натижага қаратилган;
  
• 
  жамоанинг ижтимоий ҳаётида фаол қатнашувчи кишининг ташкилотчилик қобилиятлари ва сифатларини таркиб топтиради;
  
• 
  болаларнинг фаол фаолиятга, ўз – ўзини қарор топтиришга бўлган интилишини қаноатлантиради, турли ишларда фаоллик кўрсатиш учун шароит яратади.;
  
• 
  болалар ўртасидаги муносабатларнинг янги имкониятларини вужудга келтиради.
  

Топшириқлар ўқувчилар жамоасига ва айрим ўқувчиларга берилиши мумкин.
Топшириқнинг тарбиявий таъсири унинг мазмунига ҳам, турли ёш ва жинсдаги ўқувчиларнинг бу топшириқдан манфаатдорлигига ҳам боғлиқдир.
Топшириқлар турлича бўлиши мумкин:

• 
  ташкилий топшириқлар ( турли – туман ташкилий ишлар, сайловлар, синф фаолларини белгилаш ва уларни йўналтириш ишлари );
  
• 
  ижтимоий – маърифий топшириқлар ( болалар ва ўсмирлар ҳаракатида қатнашиш, имтихон ва олимпиадаларга тайёргарлик кўриш, фан кечалари ва ҳоказолар);
  
• 
  спорт ва ўйин топшириқлари.
  

Топшириқларнинг моҳияти ва мазмунига қараб ўқувчиларнинг уларга турлича муносабатда бўлиши, у ёки бу топшириқларнинг маълум даражада таъсир этишини назарда тутиш керак. Синф раҳбари болаларда ожизлик туйғулари пайдо бўлмаслиги, улардаги ишончсизликнинг йўқолиши, ишдаги иштиёқи мустаҳкамланиши учун алоҳида эътибор қилишига тўғри келади.
Шуни ҳам ҳисобга олиш керакки, айрим болалар топшириқни бажаришдан мамнун бўладилар, ҳар қандай ишдан сесканмайдилар, баъзи болалар эса ишга умуман қизиқиш сезмайдилар. Булар тарбияси анча қийин болалар бўлиб, алоҳида ёндашишни талаб этади. Ҳаётда учинчи тоифа ўқувчилар ҳам бор. Улар жамоада яхшигина обрўга эга бўлсалар-да, ўз кучига етарли равишда ишонч сезмайди, уятчан, тортинчоқ бўлади, гарчи у ишни бемалол уддалай олса ҳам, ўз зиммасига каттароқ жамоат ишини олишга ботина олмайди. Бу ҳолатларнинг ҳаммаси жамоатчилик обрўйининг пасайишига, жамоа алоқаларининг бўшашиб кетишига олиб келади.
Жамоанинг ижтимоий ҳаёт даражаси қанчалик юқори бўлса, топшириқлар мазмуни қанчалик қизиқарли, хилма-хил бўлса, жамоатда баъзи қарама-қаршиликлар осон бартараф этилади.
Топшириқлар ўқувчиларни ёш хусусиятларига жавоб бериши, уларнинг кучи етадиган бўлиши керак. Ўқувчига кучи етадиган ишни топшириш айни вақтда мавжуд қийинчиликларни енгиш имконини беради. Қийинчиликларни енгиш эса ўз навбатида иродани тарбиялайди.
Ўйин- етакчи фаолият туридир. У туфайли ўқувчи руҳиятида муҳим ўзгаришлар рўй беради, шахс ривожига катта таъсир ўтказади.
Ўйин эркин фаолият бўлиб, у фақат ўйин натижаларидан иборат эмас, балки у ўзидан ҳам қувонч, ҳам қаноатлантириш ҳиссини келтириб чиқаради, болаларда фаол, ижодий, ширин кечинмалар ҳосил қилади.
Ўқувчилар билан олиб бориладиган ишда ўйин усулидан турлича фойдаланилади. Ҳозирги пайтда ўйин усулларидан дарс жараёнида ҳам кенг фойдаланилмоқда ва яхшигина натижаларга эришилмоқда.
Синф раҳбарининг услубий маҳорати ўқувчиларни ўйин ғояси билан қизиқтира билишда, ўйиннинг моҳияти, қоидалари, талабларини тушуниб олишда уларга ёрдам беришда намоён бўлади. Болалар билан биргаликда ўйин учун зарур бўлган ҳамма нарсаларни тайёрлаш ва ижрочиликни бўлишда уларда ёрдам бериш лозим. Мусобақалашадиган жамоаларни ўз жисмоний ва ақлий тайёргарлиги жиҳатидан тахминан бир хил бўлишига эришиш айниқса муҳимдир. Ўйинда бўлар – бўлмасга маъмуриятчилик қилиш, буйруқ бериш, ҳар қандай таъқиб зарарлидир.
Болаларнинг ўйин фаолиятини ташкил этишда катта тарбиявий аҳамиятга эга бўлган ўйинлар мавжудлигига эътиборни қаратиш лозим. Шу билан биргаликда, шафқатсизлик, дағаллик, ортиқча зўриқиш ва қизиқиш холатларини келтириб чиқарадиган, болаларнинг соғлигига, тарбиясига зиён етказадиган кўнгилочар ўйинлардан эҳтиёт бўлмоқ керак.