Shaxs kamolotidagi roli

 

SHAXS ERKINLIGI 

 

 Erkinlik butun ijtimoiy tarix davomida insoniyat va inson shaxsi kayotining 

dolzarb muammolaridan kisoblanadi. CHunki erkinlik ijodiy, yaratuvchi, faol, o‗z 

oldiga quygan maqsadi sari xarakat qiluvchi insonning extiyoji bo‗lib, uning tabiati 

bilan bog‗likdir. 

 

Kishilar  kundalik  kayotlarida  turlicha  kurinishlaridagi  zaruritga  duch  kelib 

turishadi.  Ular  o‗z  faoliyatlarining  ob‘ektiv  sharoitlarini  tanlab  oligshda  o‗z 

bilganlaricha  ish  ko‗ra  olmaydilar.  Balki  Ayni  shu  sharoitlar  talablaridan  kelib 

chiqib karakat qiladilar. 

---

 

SHaxsning  tanlov  erkinligini,  insoniyat  dunyosida  tutgan  urnini  jonli 

tabiatdagi ob‘ektiv saralanish bilan qiyos etish mumkin. 

 

SHaxzs erkinligi individual sezgi, sub‘ektiv erkinlik sifatida tanlov qilishdan 

boshlasag‗da,  insonning  tabiatan  faolligi  tufayli  yuqoriroq  bosqichlarda  g‗ 

maqsadga  erishish uchun tanlangan vositalarni   ishlatib,  muayyan kattig‗karkatlar 

qilishda (ob‘ektiv erkinlikda) nixoyasiga  etadi.  

 

Tashqi erkinlik bu dastavval mavjud ijtimoiy  munosabatlar  tizimida shaxs 

o‗rni  va    axamiyatining  ifodalanishi,  uning  ichki  erkinligining  xissiy 

buyumlashgan tarzda  namoyon bo‗lishdir. SHaxs va u mansub bo‗lgan tuzilmag‗ 

jamiyat    manfaatlari  muammosi    shaxs    erkinligi  masalasi    borasida    bir    birini  

istisno    qiladigan    ikki  xil  qarashlar  mavjud  .  ulardan  biri  inson  shaxsi 

manfaatlarini    rivojlanishinng    belgilovchi  omili  xisoblanib,  mutloqlashtiriladi. 

Ikkinchisi  esa,  aksincha,    insonga    shunchaki  bir  unsur  sifatida  qarab    uning 

manfaatini  ijtimoiy manfaatlar  oldida  axamiyatsiz qilib qo‗yadi. 

 

Mulk,  oila,  davlat  va  xokazolarning  yuzaga    kelishi    bilan    inson      shaxsi  

shakllanib  ,  uning  jamiyat  bilan  munosabatlarida    mustaqil  .  avtonom  mavjudligi 

kun  tartibiga  qo‗yiladi. SHundan boshlab shaxslarning manfaatlariga ko‗ra birg‗ 

biridan farq  qilishi  xodisasi  ro‗y berdi.  Endi inson  ma‘naviy   dunyosi, xattig‗ 

xarakati, faoliyatining  oxanglari mavjud  sostium. Uning institutlariga  munosabati   

va xokazolarda. Ayni  shu  farq belgilovchi  mavqega ega bo‗ladi. 

 

Insoniyat    tarixida  yuz  bergan  o‗zgarishlar    natijasida  shaxs  va    sostium  

munosabatlarida    muayayyan  muvozanatlarga  erishib    borildi.  CHunonchi,    keng 

xalq    ommasi    erkinligi    darajasi  oshib    boradi  .  SHunga  ko‗ra,  inson 

rivojlanishining shaxs darajasiga to‗g‗ri   keladigan qator  bosqichlarnig‗ qadimgi 

davr, undan   keyingi an‘anaviy jamiyatlar  davrini kamda yangi  zamon  va xozirgi  

industial  jamiyatlardagi  ma‘naviy qiyofani  farqlash lozim bo‗ladi.