Sh. Sh. Shodmonov, U. V. G'Ofurov iqtisodiyot nazariyasi o'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan Toshkent «iqtisod-moliya»

O'zaro bir-birini toidiruvchi tovarlardan birining narxi o'zgarishi bilan boshqasiga bo'lgan talabning o'zgarishi teskari bog'liqlikda bo'ladi. Masalan, agar avtomobilning narxi oshsa, benzinga bo'lgan talab qisqaradi. Aksincha, avtomobilning narxi tushsa, benzinga bo'lgan ta­lab oshadi.

5. 
   Kelgusida iste'molchi daromadlari, tovar narxi o'zgarishining kutilishi va tovarlar miqdorining yetarh bo'lishi yoki bo'lmasligi kabi omillar talab hajmini o'zgartirishi mumkin. Kelgusida narxning nisbatan oshishining kutilishi iste'molchi joriy talabining oshishiga olib keladi. Aksincha, narxning pasayishi va daromadning ko'payishining kutilishi tovarlarga bo'lgan joriy talab hajmining qisqarishiga sabab bo'ladi. Shu o'rinda, global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz ham jahon va milliy bozor- lardagi talab hajmiga salbiy ta'sir ko'rsatib, aksariyat hollarda uning qisqa­rishiga olib kelayotganligini ta'kidlash o'rinlidir. Jumladan, mazkur in- qirozning O'zbekistonga ta'siri oqibati ham jahon bozorida eksport mah- sulotlarimizga bo'lgan talabning pasayishi orqali namoyon bo'ladi. Shun­ga ko'ra, 2009-20l2'-yillarga mo'ljallangan Inqirozga qarshi choralar das- turida «jahon bozorida talab pasayib borayotgan bir sharoitda, ichki bo­zorda talabni rag'batlantirish orqali mahalliy ishlab chiqaruvchilarni qo'llab-quwatlash iqtisodiy o'sishning yuqori sur'atlarini saqlab qolish»^J vazifasi belgilab berilgan"
   

7.2. Taklif tushunchasi. Taklif miqdoriga ta'sir qiluvchi omillar.
Taklif qonuni
Bozor holatining o'zgarishiga iste'molchi yoki xaridorning muno- sabati ularning talabi orqali namoyon bo'lsa, ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchining munosabati taklif orqal i namoyon bo'ladi.
Ma'lum vaqt oralig'idagi narxlarning muayyan darajasida ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar tomonidan ma'lum turdagi tovar va xiz- matlarning bozorga chiqarilgan miqdori taklif deyiladi. Narx o'zgarishi bilan sotishga chiqariladigan mahsulot miqdori ham o'zgarishi sababli talab kabi taklifning ham bir qator muqobil variantlari mavjud bo'ladi. Alohida islilab chiqaruvchi hamda bozor takhfini ifodalovchi misol 7.2- jadvalda ko'rsatilgan.
7.2-jadval