Sh. Sh. Shodmonov, U. V. G'Ofurov iqtisodiyot nazariyasi o'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan darslik sifatida tavsiya etilgan Toshkent «iqtisod-moliya»

Iqtisodiy va valuta ittifoqi (IVI) Yevropa valuta tizimi amal qilishi natijasida tashkil etilib, u quyidagilarni taqozo etadi:

• 
  moliya bozorlarining to'liq integratsiyalashuvi;
  
• 
  kapitallar harakatining to'liq erkinlashuvi;
  
• 
  barcha valutalarning to'hq konvertatsiyasini ta'minlash va piro- vardida milliy valutalarni yagona valuta bilan almashtirish.
  

Xalqaro tiklanish va taraqqiyot bankining (XTTB) ham faohyati xalqaro valuta-moliyaviy munosabatlarni tartibga sohshga yo'naltirilgan bo'lib, u o'zining ikkita filiali — Xalqaro moliyaviy korporatsiya (XMK) hamda Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi j(XRA) bilan birgalikda Jahon banki tarkibiga kiradi. _a
XVFning a'zosi boigan mamlakatlar XTTBning a'zosi boia oladi. XTTB tomonidan taqdim etiladigan qarzlarning asosiy qismi qarz oluv­chi mamlakatlarning iqtisodiyotini tarkibiy qayta quiish imkonini beruv­chi loyiha va dasturlarni amalga oshirishga yo'naltirilgan uzoq muddatli kreditlar hisoblanadi.
Xalqaro moliyaviy korporatsiya (XMK)ning faohyati ustun ravishda rivojlanayotgan mamlakatlarning xususiy sektorini moliyalashtirishga yo'naltiriladi.
Xalqaro rivojlanish assotsiatsiyasi (XRA)ning asosiy faoliyati esa ko'proq qoloq mamlakatlarga imtiyozli yoki foizsiz kreditlar ajratisliga qaratilgan.
Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkiloti (IHRT) tarkibiga barcha sanoat jihatidan rivojlangan mamlakatlar kiradi. IHRT unga a'zo mam­lakatlarning iqtisodiy rivojlanishidagi tendensiyalarni, iqtisodiyot so­hasidagi ichki xatti-harakatlarning boshqa mamlakatlar to'lov balansi- ga ta'sirini aniqlashga qaratilgan. IHRT tomonidan ishlab chiqilgan b&shorat ko'rsatkichlari asosida, jahon xo'jaligi rivojlanish tenden- siyalarini hisobga olgan holda milliy iqtisodiyotlarning o'zaro moslashu- viga imkon yaratuvchi makroiqtisodiy siyosatni olib borish bo'yicha tavsiyalar beriladi.
Xalqaro hisoblashuvlar banki (XHB) Shveytsariyaning Bazel shah- rida joylashgan bo'lib, u xalqaro moliyaviy tashkilot hisoblanmasada, bank faoliyatini xalqaro tartibga solishda yetakchi rol o'ynaydi. XHB Yevropaning deyarli barcha mamlakatlarini, Kanada, Avstrahya, Yapo­niya hamda AQSH tijorat banklari guruhini o'z tarkibida birlashti- radi. 70 dan ortiq Markaziy banklar o'zlarining oltin-valuta zaxiralari­ni XHB hisobvaraqlarida saqlaydilar.