Sh. R. Xolmoʻminov mehnat bozori iqtisodiyoti

chiqarish vositalariga xususiy mulkchilik holatlarini toʻlaroq 
ifodalaydi va ular yordamida shaxsiy mehnat sektoridagi toʻliq 
mehnat sarflarini aniqlash mumkin
. Aniq sotsiologik tadqiqot 
vositalaridan samarali foydalanish shaxsiy mehnat faoliyati bilan 
shug‘ullanuvchilarning daromadlari va xarajatlari haqida ishonchliroq 
axborotlar hosil qilish imkoniyatini tug‘diradi. 
Bundan tashqari, ular yordamida kichik va oʻrta biznesni hamda 
xususiy ishbilarmonlikning rivojlanishi boʻyicha statistik hisobotlarda 
uchramaydigan ma’lumotlarni yig‘ish va tahlil qilish mumkin. 
Sotsiologik axborotlar mehnat bozorining ekonometrik modellari 
kompleksini tuzishda va tatbiq etishda, jumladan, BAND modelining 
(2) (3), (6), shartlarini, MB-R modelining (6) va (7) chegaralovchilarini 
shakllantirishda va ishchi kuchiga talab (TALAB) va taklif (TAKLIF) 
miqdorlarini asoslashda qoʻllaniladi. Bundan tashqari, ulardan ISHSIZ 

---

120 
modellar yordamida yashirin, mavsumiy, texnologik, tarkibiy va 
umumiy ishsizliklarning miqdorini aniqlashda foydalaniladi. 
Ta’kidlash lozimki, sotsiologik axborotlardan shunday vaziyatda 
foydalaniladiki, qachonki ishonchli statistik va marketing axborotlari 
mavjud boʻlmasa yoki ularni eksport baholash majmuasi yordamida 
ham hosil qilinmasa, bunday vaziyatda sifatli va oʻz vaqtida oʻtkazilgan 
aniq sotsiologik tadqiqot mehnat bozori shakllanishi va rivojlanishining 
ekonometrik modellari kompleksi axborot ta’minotini sezilarli darajada 
yaxshilaydi. 
Sobiq ittifoq davlatlarida, jumladan, respublikamizda sotsiologik 
tadqiqotlar boʻyicha boy tajribalar toʻplangan [1,2,3,4,5]. Mazkur 
tajribalarga tayangan holda, biz metodika ishlab chiqdik. U mehnat 
bozori shakllanishi va rivojlanishi sharoitida yollangan xodimlar bilan 
ish beruvchilar oʻrtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni va 
ishsizlik holatlari va sabablarini aniq sotsiologik tadqiq (AST) qilishda 
qoʻllanildi.