Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

3. Gullarning formulalari va diagrammalari. 
Gul tuzilishini qisqa va shartli belgilar bilan ifodalashga gul formulasi (lot. formula-shakl, 
ma’lum  qoida)  deb  ataladi.  Gul  formulasini  tuzishda  gul  simmetriyasi,  doira  (aylana)  soni, 
undagi  a’zolarining miqdori, ustki va pastki gul tuguni  ginetsey a’zolarini ifodalovchi raqamlar 
yoziladi.  
Ko‘pincha  gul formulasini  yozishda quyidagi belgilar ishlatiladi: -opira  gul;  +aktinomorf 
yoki  to‘g‘rigul;  X-ikki  tomonlama  simmetriyali  gul,  yoki  zigomorf;  -  assimmetrik;  P-oddiy 
gulqo‘rg‘on; Ca-kosacha (lot. Calex – kosacha); Co-tojgul (lot. Corolla – tojgul); A-urug‘chilar 
(androtsey); G-urug‘chi  (ginetsey). Agar gulni biror organi bir muncha qator bo‘lsa “+” belgisi 
bilan  belgilanadi.  Masalan,  A+10+5;  tutashib  o‘sgan  gul  bo‘laklari  odatda  olinib  (5), 
tutashmagan  holdagi  gul  bo‘laklari esa  qavssiz  yoziladi.  Gul  qismlari  notayin  bo‘lsa  cheksizlik 
belgisi  bilan  belgilanadi.  Tugunchalarni  o‘rni  ifodalovchi  raqam  ostiga  chiziq  bilan  (masalan, 
ostki tuguncha, ustki tuguncha) belgilanadi.