S. Mirzayev, O. Imomov, D. Inomjonov, I. Usmonaliyev, A. Najimov

II. MAKTAB GIGIYENASIDAN AMALIY MASHG’ULOTLAR
5-AMALIY MASHG’ULOT
Bolalar va o’smirlarning jismoniy rivojlanish darajasini aniqlash.
Ishning maqsadi: Talabalarni samotoskopik, fiziometrik va antropometrik ko’rsatkichlarni aniqlashga o’rgatish.
Bolalarnong jismoniy rivojlanishi va saalomatligini hisobga olib borish maktabning ta’lim-tarbiya jarayonini individuallashtirish ishidagi muhim vazifasi bo’lib hisoblanadi. O’qituvchilar o’quvchilarning jismoniy rivojlanishi va salomatligi haqidagi ma’lumotlardan ta’lim-tarbiyaviy ishlarni to’g’ri yo’lga qo’yish, kundalik rejimlarning maqsadga muvofiq bo’lishini ta’minlash, bolalar kasallanishlarini oldini uchun foydala- nadilar.
Vrach o’quvchilarning jismoniy rivojlanishini o’rganib boradi. Pedagog o’zining kelajakdagi ishlarida vrachdan olgan ma’lumotlardan foydalana bilishi uchun o’quvchilarning jismoniy rivojlanish qonunuyatlari bilan tanish bo’lishlari kerak. Bolalarning jismoniy rivojlanishini aniqlash uchun antropometrik o’lchash ma’lumotlari, ya’ni odam tanasining turli qismlarini o’lchash (kalla, ko’krak aylanasi, bo’yin, yelka, bilak, son, boldir kabilarni o’lchash). Bular oddiy lattadan ishlangan metrlar yordamida o’lchanadi. Somatoskopiya tasviriy belgilardan o’quvchilarning bo’yi ( tik turgan, o’tirgan holatdagisi ), gavda og’irligi, ko’krak qafasining aylanasi, suyak-muskul sistemasining xarakteristikasi, ko’krak qafasi va umurtqa pogonasining shakli, semizlik va hokazolar kiradi. Buni amalga oshirish uchun bo’y o’lchagich, tibbiyot tarozisi kabi asboblar ishlatiladi hamda fiziometrik tekshirish usullaridan foydalaniladi. Fiziometrik tekshirish usuli yoki ko’rsatkichlariga o’pkaning tiriklik sig’imi , qo’l va bel muskullarining kuchini aniqlash kiradi. O’pkaning tiriklik sig’imi spirometr asbobi yordamida, bel muskullarining kuchi esa oyoqlar bilan bosib turib qo’l bilan tortiladigan dinamometr asbobi yordamida aniqlanadi.
Talabalar yuqorida aytib o’tilgan somatoskopik, antropometrik va fiziometrik ko’rsatkichlarni yaxshilab o’zlashtirib olib, shu tekshirish usullarini maktabda pedagogik amaliyot o’tish davrida yoki imkoniyati iloji boricha yaqin maktabda amalda qo’llashadi va olingan natijalarni quyidagi 4-6 jadvallarda berigan ma’lumotlar bilan solishtirib xulosa chiqarishadi.