Rossiya iqtisodiyoti tarixi (XVIII-XX asrlar) Novosibirsk

Ishlab chiqarish korxonalari Rossiyada 17-asrda paydo bo'lgan. uy sanoati bilan bir vaqtda. Bular serflarning majburiy mehnatiga ega bo'lgan patrimonial fabrikalar edi, chunki Rossiya davlatida o'qitilgan erkin ishchi kuchi juda cheklangan edi. Rossiyada yirik sanoatning rivojlanishining o'ziga xos xususiyati XV-XVI asrlarda paydo bo'lganligi hisoblanadi. davlat harbiy va qurilish korxonalari. Barcha yirik inshootlar - Moskvadagi Kremldan tortib boshqa shaharlardagi soborlargacha - Tosh ishlari ordeni rahbarligida qurilgan. Shunday qilib, Rossiya davlatida kundalik hayot ehtiyojlari ta'sirida turli xil baliqchilik faoliyati rivojlandi, patrimonial manufaktura paydo bo'ldi va davlat korxonalari paydo bo'ldi.
10. Pul... Hokimiyatning markazlashuvining kuchayishi munosabati bilan rus yerlarida savdo erkinligi cheklanishiga qaramay, XVI-XVII asrlarda. Rossiyada savdo asta-sekin rivojlanmoqda. Yirik savdo davlat homiyligida (proteksionizm) rivojlanadi. Chet ellik savdogarlar bilan raqobat qilish qiyin bo'lgan mahalliy savdogarlar davlatdan himoya so'ragan. Natijada XVI asr o'rtalaridan boshlab. Angliya bilan bojsiz savdo bekor qilindi, chet el tovarlariga esa yuqori bojlar o'rnatildi. 1667 yilgi Yangi Savdo Xartiyasi eksportning o'sishini va importni qisqartirishni rag'batlantirdi, ya'ni. davlat merkantilizmga - Astraxan va Arxangelsk orqali olib borilgan tashqi savdo orqali o'z daromadlarini oshirish siyosatiga o'tdi.
Savdoni rivojlantirish uchun to'liq qiymatli pul kerak, ya'ni. standart sinovdagi qimmatbaho metallardan, og'irliklar, mos ravishda ishlab chiqilgan. Lekin Rossiyada knyazlar har biri oʻz tangalarini zarb qilgan, bu esa, albatta, bozorlarning rivojlanishiga va umumiy bozorning shakllanishiga toʻsqinlik qilgan. Ivan III davrida yagona pul tizimining shakllanishi knyazlarning tanga zarb qilishni taqiqlashidan boshlanadi, bu tangalar Moskvada "Butun Rossiya hukmdori" yozuvi bilan zarb qilina boshlandi. Ichki chakana savdo uchun kichik og'irlikdagi kumush tangalar - tiyinlar, qilich pullari va polushki zarb qilingan. Qimmatbaho metallar yetishmasligi sababli milliy pul sifatida chet el tangalari - nemis va chex tangalari ishlatilgan, ularda davlat markasi zarb qilingan.
11. Mamlakat moliyasi... Davlatni tavsiflovchi muhim jihat moliya tizimining tuzilishidir. Qayd etilishicha, mo‘g‘ullar istilosidan oldin Rossiyaning soliq tizimi feodal Yevropadagi tuzilmasiga o‘xshash edi. Va bo'yinturuq ag'darilgandan so'ng, u tobora sharqiy shohliklarning qurilmasiga o'xshab keta boshladi: yaratilgan mahsulotning bir qismi maxsus apparat nazorati ostida majburiy ravishda musodara qilindi. Sud, armiya va ma'muriy boshqaruvni ta'minlash uchun xarajatlarning o'sishi podshoh Fyodor Alekseevichni 1680 yilda davlat daromadlari va xarajatlarini tartibga solish uchun davlat byudjetini qabul qilishga undadi. Shu maqsadda aholini ro'yxatga olish asosida uy xo'jaliklari soliqlari o'rnatildi. Bular davlatning asosiy daromadlari edi. Egri soliqlar, bojxona to'lovlari va davlat monopoliyasidan tushgan daromadlar - ayrim tovarlarni mamlakat ichida yoki undan tashqarida faqat davlat hisobidan va foydasiga sotishdan ancha kichik qismini tashkil etdi. Ba'zan savdo monopoliyalari rahm-shafqat ostida qoldi, bu ham xazinani to'ldirdi.