Reja: Til leksikasining o‘zgaruvchaligi. Leksika xalq tarixi ko‘zgusi


Izofa. Turkiy tillarda sifatlovchi sifatlanmishiga bitishuv usuli bilan tobelanadi. Aniqlovchning y an a bir turi borki, u tilshunoslikda turkiy izofa



Download 460,5 Kb.
bet8/68
Sana24.07.2021
Hajmi460,5 Kb.
#126904
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   68
Bog'liq
12-MAVZU

Izofa. Turkiy tillarda sifatlovchi sifatlanmishiga bitishuv usuli bilan tobelanadi. Aniqlovchning y an a bir turi borki, u tilshunoslikda turkiy izofa deb yuritiladi. Turkiy tillarda gap b o ‘laklari, boshqa tillar, masalan, hind-yevropa

tillari o‘llasidagiga nisbatan o ‘zining muntazam joyla shish tartibiga ega.

Izofa ikki otning aniqlovchilik munosabatiga kirishuvidir. Bunday munosabatda biror shaxs, predmet yoki tushunchaning boshqa bir shaxs, predmet yoki tushunchaga qarashliligi ko‘rsatiladi. Ikki ot orasidagi bunday munosabat maxsus affikslar orqali ifodalanadi: tobe so‘zda qaratqich kelishigi qo‘shimchasi (-nig), hokim so‘zda egalik affikslari -(i) m, -(irj), -i (si); -(i) miz, -(i) tjiz,-(lar)i bo‘ladi.

Izofada hokim so‘z qaysi shaxsni ko‘rsatsa, tobe so‘z ham leksik ma’nosiga ko‘ra o‘sha shaxsga ishora qiladi. Shuning uchun ham izofa birikmasi moslashuv aloqasining bir ko‘rinishi hisoblanadi.

Izofa birikmasi qismlarning shakllanishiga ko‘ra uch xil bo‘ladi:

I. Izofa birikmasining har ikki qismi belgisiz bo‘ladi: tiirk bodun, ozarb. Yer may “kerosin” , qum. tuz kiap “tuzning qopi”, qirg‘. suu kir “kirning suvi”. Bunday birikuvlar turkiy tillardadagi izofalarning eng qadimgi ko‘rinishidir. Bu tipdagi izofali birikmalar qumiq tilida ko‘p kuzatiladi.

II. Izofa b irikmasining biror qismi belgisiz bo‘ladi: tiirk boduni, xak. con cargizi “xalq so‘zi", qirg‘. avgust ortusu “ avgust o‘rtasi”, chuv. aramepisatel “yozuvci rafiqasi” . tat. kayen urmam “qayin o‘rmoni”. Bu tipdagi izofali birikmalar chuvash tilida ko‘p kuzatiladi.

III. Izofa birikma sining har ikki qismida qo‘shimchalar mavjud bo‘ladi.


Quyidagi mavzularni keys-stadi asosida yoriting:

1. So‘z birikmasi tarkibi.

2. So‘z birikmasi turlari.

3. So‘z birikmasi va qo‘shma so‘z.

4. So‘z birikmasi va frazema.

5.Turkiy va forsiy izofalar. Arab izofasi.





Download 460,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish