Reja: Qiyosiy pedagogika fanining maqsad va vazifalari

qilish kerak? 

-Ta’lim  tizimini  nazorat  qilish  vakolati  kimga  berilishi  kerak-

davlatgami, cherkovgami, o`quvchmlarning ota-onasigami?   

-Ta’lim qay yo’sinda moliyalashtiriladi? Mumkinki? 

---

 

 

-Markaziy va mahalliy hokimiyat ulushi qanday bo’ladi? 

-Turli  shakldagi  o’quv  muassasalari  uchun  o’qituvchilar  qanday 

tayyorlanishi kerak? 

Tabiiyki,  hukumat  va  pedagogik  jamiyat  Xorij  tajribasi  haqida 

ishonchli va batafsil ma’lumot olishga yuksak qiziqish bildiradi. 

Frantsiyada birinchi va aytish mumkinki, ancha samarador natijaga 

erishgan «pedagogik sayohatchi» taniqli faylasuf,Sarbonna professori, 

Xalq ta’limi oliy kengashi a`zosi V.Ko’zen (1792-1867) buldi. Hukumat 

topshirig`i  Bilan  1830  yillarda  u  bir  necha  bor  Prussiyaga  sayohat 

qildi va Pruss ta’lim tizimini o`rgandi. Bularning natijasi, pruss ta’lim 

o`quv  muassalari,  ularning  tuzilishi,  faoliyat  usullari  hakida  batafsil 

Ma’ruzalarda aks etdi. Bu Ma’ruzalarda keltirilgan dalil va hulosalar 

hukumat 

tomonidan 

maktab 

islohatchi 

amalga 

oshirilishiga 

tayyorgarlik  ko`rishda  etiborga  olindi.  Keyinchalik  nemis  va  ingliz 

tiliga  tarjima  qilingan  Ko’zen  Ma’ruzalari  boshqa  mamlakatlarning 

---

 

 

pedagoglari  tomonidan  yakuniy  hisobod  tayyorlash  namuna  bo’lib 

xizmat qildi.     

     XIX  asr  ikkinchi  yarmi-XXasr  boshlarida  Frantsiyada  Xorijiy 

ta’limni  qiyoslab  o’rganish  rivojlanishda  davom  etdi.  1865  yilda 

marifatprvar  J.N.Boduen  «Belgiya,Germaniya  va  Shveytsariyada 

boshlang’ich ta’limning zamonaviy holati tugrisida Ma’ruza» tuzdi.      

  Mrussiya  bilan  bo’lgan  urushdagi  mag`lubiyatdan  so`ng, 

Frantsiya  (1870)da  nemis  maktabi  tajribasiga  qiziqish  tobora  ortdi. 

1880-1890  yillarda  E.Dreyfus-Brissak  tomonidan  uch  tomli  «Yangi 

tarbiya  “qiyosiy-  pedagogik  o’rganish»  asari  nashr  qilindi.  XX  asrda 

yaratilgan  asarlar  orasida  Fredelning  ikki  asarini  alohida  qayd 

qilamiz—«Xorijiy  mamlakatlarda  muallim  tayyorlash»  (1903)  va 

«Xorijiy pedagogika»(1910).     

  Keyingi  kitobda  9  mamlakatning  majburiy  ta’limi  shakllanishi 

qyosiy  tavsiflangan.  Bu  garb  mamlakatlari  (Angliya,  Germaniya, 

Italiya, AQSH) maktablari bilan bir katorda Yaponiya va Misrda ta’lim 

---

 

 

shakllantiriliShini  xarakterli  jihatlarini  yoritib  bergan  Yevropada 

amalga  oShirilgan  dastlabki  asar  hisoblanadi.  Nemis  adabiyotida 

o’zida pedagogik qiyoslash elementlarini aks ettirgan dastlabki asarlar 

XVIII  asrdayoq  paydo  buldi.1784  yilda  I.Brinkmanning  «qadimgi  va 

zamonaviy  tarbiyani  qiyoslash  va  ulardan  qaysi  biri  tabiatga  ko’proq 

muvofiqligini  ajratish»  asari  chop  etildi.  1790  yilda  Frayburg 

gimnaziyasi  direktori  F.Hekt  «Angliya  va  Germaniya  maktab  tizimlari 

qiyosi» nomi ostida Ma’ruzalar to’plamini lotin tilida matbuotda e’lon