R e s p u b L i k a s I k o n s t I t u t s I y a s I n I

130 K arim ov I.A . «M en o ‘zim ni nafaqat o ‘zbek xalq in ing , balki
Qoraqalpoq xalqining ham farzandi deb bilaman». Qoraqalpog'iston
R espublikasi saylovchilar vakillari bilan uchrashuvda s o ‘zlagan
nutqidan. 1992-yil 2-dekabr.
312

---

0
‘zbekistonda o ‘ziga xos sharq va g‘arb demokratiyasi tajriba- 
lari uyg‘unlashgan dem okratik jarayon shakllangani bilan 
ajralib turadi. Bunda sharq demokratiyasidagi insonni ulug‘vor 
bilish, mavjud shart-sharoitdan kelib chiqib h arakat qilish, 
mas’uliyatni his etish va fidoyilik ko‘rsatish kabi qadriyatlar, 
g ‘arb demokratiyasining oshkoralik, o ‘z-o‘zini tanqid qilish, 
tadbirkorlik singari jihatlari ko‘zga tashlanadi.
Saylov huquqi aspektlari ikkiga ajratiladi: obyektiv saylov 
huquqi va subyektiv saylov huquqi. Obyektiv saylov huquqi 
saylov huquqi normalari tizimi ya’ni asosini tashkil qiluvchi 
prinsiplar tartibi va saylovni tashkil qilishni o ‘z ichiga qamrab 
oladi. Subyektiv saylov huquqi davlat tomonidan m a’lum bir 
shaxsning saylovda qatnashishi kafolatlanishidir.
Saylov huquqi eng muhim siyosiy huquqlardan biri b o iib , 
u fuqarolarga nafaqat vakillik organlarini tashkil etish, balki 
bunday organlarga o ‘z vakillarini yuborish imkoniyatini ham 
beradi. Fuqarolar tom onidan saylov huquqlarining to ‘siqsiz 
amalga oshirilishi ularning davlat boshqaruvida ishtirokining 
eng muhim shakllaridan biri hisoblanadi.
Erkin saylov huquqining amalga oshirilishi, erkin hamda 
chinakamiga ifoda etiladigan xalq irodasi hokimiyat va har 
qanday hukumat qonuniyligining asosi ekanligi va har bir shaxs­
ning o ‘z davlatini boshqarishda bevosita yoki o ‘z vakillari orqali 
qatnashish huquqi ko‘pgina xalqaro hujjatlarda131, jumladan, 
Y EX H Tning K opengagenda qabul qilingan hujjatida ham 
ta ’kidlangan.
0 ‘zbekiston Respublikasining fuqarolari jamiyat va davlat 
ishlarini boshqarishda bevosita ham da o ‘z vakillari orqali 
ishtirok etish huquqiga egadirlar. Bu huquq fuqarolarning 
referendumlarda, 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovida 
va hokimiyatning vakillik organlari saylovida qatnashishi orqali 
amalga oshiriladi. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi­
ning 33-moddasida shunday deyiladi: «Fuqarolar o ‘z ijtimoiy 
faolliklarini 0 ‘zbekiston Respublikasi qonunlariga muvofiq 
mitinglar, yig‘ilishlar va namoyishlar shaklida amalga oshirish 
huquqiga egadirlar. Hokimiyat organlari faqat xavfsizlik nuqtai 
nazaridangina bunday tadbirlar o'tkazilishini to ‘xtatish yoki 
taqiqlash huquqiga ega».