Quyosh energetikasi

61-rasm. Termoelektrik aktinometr qabul qiluvchi qismining sxemasi (termoyulduzcha).

Gardish (aktinometrning qabul qiluvchi qismi) aktinometrning naychasi 2 ga o‘rnatilgan kosa 1 ichiga o‘rnatilgan (2-rasm). Naycha ichida qabul qiluvchi qismni shamol hamda tarqoq va qaytgan radiatsiya kirishidan saqlovchi beshta diafragma bor.

Aktinometrning qabul qiluvchi qismi kumush folgadan yasalgan. Bu gardish markazida dumaloq teshik ishlangan. Gardishning Quyoshga qaragan tomoni qoraga bo‘yalgan (2-rasm). Boshqa tomoniga yulduzcha shakliga ega termoelektrik batareyaning ichki faol kavsharlari yopishtirilgan. Tashqi (passiv) kavshar mis halqaga yopishtirilgan.

O‘lchash vaqtida kumush gardish Quyosh radiatsiyasini yutadi. Buning natijasida gardish va ichki faol termobatareya kavsharining harorati ortadi. Tashqi passiv kavshar tashqi havo haroratiga yaqin bo‘lgan asbob korpusi haroratiga ega. Ichki va tashqi kavsharlar haroratlar farqi ta’siri ostida termobatareya zanjirida galvanometr bilan o‘lchanadigan termoelektrik tok yuzaga keladi. O‘lchovlar orasida aktinometr naychasi qopqoq 3 bilan yopib qo‘yiladi. Bu bilan gardish ifloslanishdan himoya qilinadi.

Termoelektrik aktinometr katta bo‘lmagan shtativ 4 ga o‘rnatiladi.

Bu shtativ asbobni joyning kengligiga, balandligiga va Quyosh azimuti bo‘yicha o‘rnatish imkoniyatini beradi.

Aktinometr joyning kengligi bo‘yicha quyidagicha o‘rnatiladi: vint 5 bo‘shatiladi va sektor 6 ning bo‘laklari indeksiga keltiriladi, shundan so‘ng vint 5 burab qotirilib qo‘yiladi. Atrofida naycha­ning gorizontal burilishi sodir bo‘ladigan o‘q meridian tekisligida joylashgan bo‘lib, kenglikka mos holda shimolga egilgan bo‘lishi kerak.

Naycha vint 7 va 8 yordamida quyoshga qaratib mo‘ljallanadi. Aniq yo‘naltirish uchun tashqi diafragmada kichkina dumaloq teshik 9 ishlangan. Bu teshik to‘g‘risida oq ekran 10 bor. Asbob to‘g‘ri o‘rnatilganda quyosh nuri teshikdan o‘tib, ekranning markazida yorug‘ dog‘ hosil qiladi.

Radiatsiyaning bu turlari Yanishevskiy termoelektrik piranometri yordamida o‘lchanadi. Bu nisbiy asbob ham xuddi Savinov- Yanishevskiy aktinometri tamoyilida ishlaydi.