Qurilishda marketing

 
2.5.-rasm. Bir nechta tovarlarning hayotiy davrlari 
 
2.1.-jadval 
An’anaviy tovar hayotiy davri bosqichlari 
Tafsilotlar 
Hayotiy sikl bosqichlari 
bozorga kirib kelish 
o‘sish 
yetuklik 
inqiroz 
Marketing 
maqsadlari 
Novatorlar va 
jamoatchilik fikrini 
shakllantiruvchi 
shaxslarni yangi 
tovargajalbetish 
Mahsulot 
sotishni va 
guruh- tur xilini 
kengaytirish 
Tovar qiyofasini 
belgilaydigan 
ijobiy sifatlami 
saqlab turish 
Qisqartirmoq, 
jonlashtirmoq, 
tuxtatmoq 
Tarmoq 
savdosi 
O‗sish 
Tez o‗sish 
Barqarorlik 
Qisqarish 
Raqobat 
Yo‗q yoki judaoz 
Qisman 
Kuchli 
Qisman 
Tarmoqda 
foyda 
Salbiy 
0‗sib boradigan 
Kamayib 
boradigan 
Kamayib 
boradigan 
Foyda hissasi 
(mahsulot 
birligiga 
to‘g‘ri 
keladigan) 
Past 
Yuqori 
Kamayib 
boradigan 
Kamayib 
boradigan 
Iste’molchilar 
Novatorlar 
Daromadi etarli 
kishilarning 
yalpi bozori 
Yalpi bozor 
Konservatorlar 
Tovar 
assortimenti 
Bir bazaviy model 
Turli xillar 
sonining o‗sib 
borishi 
To‗liq 
assortimentli 
guruh 
Talab eng 
yuqori bo‗lgan 
tovarlar 

---

29 
Mahsulot 
sotish 
Tovarga boyoliq 
Savdo 
joylarining 
ko‗payib 
borishi 
Savdo joylarinimg 
ko‗payib borishi 
Savdo 
joylarining 
kamayib 
borishi 
Narx belgilash 
Tovarga boyoliq 
Narxlar 
diapazoni keng 
To‗liq narx 
liniyasi 
Axborot tarzida 
Tovar 
harakati 
Axborot tarzida 
Ishonchi 
bo‗yicha 
Raqobat tarzida 
Axborot tarzida 
 
Bir  bosqichdan  boshqasiga  o‗tish  keskin  sakrashlar  va  burilishlarsiz, 
ko‗pincha  bilinmasdan  ro‗y  beradi.  Shuning  uchun  marketing  xizmatining 
muhim  vazifasi  sotish  va  foyda  sur'atlarining  o‗zgarishini  e‘tibor  bilan 
kuzatishdan iborat.  
 
2.6-rasm. Tovarlar hayotiy davrlarining  ko‘rinishlari. 
 
2.5. Yangi tovar konsepsiyasi 
Yangi  tovarlarni  ishlab  chiqarish.
  Yangi  mahsulot  mavjud 
mahsulotning  modifikatsiyasini  yoki  Iste‘molchi  muhim  deb  hisoblaydigan 
yangilikni  kiritishni  nazarda  tutadi.  Iste‘molchi  yangi  va  takomillashgan 
mahsulotlarni  xohlaydi  va  kutadi.  Raqobatchilar  ham  ularni  bunday 
yangiliklar  bilan  ta‘minlash  uchun  maksimum  harakatlarni  amalga 
oshiradilar. 
S
o
tis
h
 
 
S
o
tis
h
 
 
 
Vaqt
 
 
Vaqt
 

---

30 
 
 
2.7-rasm. Tovarlar hayotiy davrlarining ko‘rinishlari. 
 
Mahsulot  yangiliklari,  ya‘ni  yangi  mahsulotlarning  yaratilishi  va 
o‗zlashtirilishi  differentsiatsiya  yoki  diversifikatsiya  shaklida  amalga 
oshirilishi  mumkin.  Masalan,  mahsulot  differentsiatsiyasi  o‗zlashtirilgan 
bozorga  firmaning  mahsulot  dasturida  mavjud  mahsulotlar  asosida  ishlab 
chiqilgan  yangi  mahsulotlarning  chiqarilishini  tahlil  qiladi.  Bunga,  bir 
tomondan, 
Iste‘molchilar 
orasida 
ehtiyojlar 
differentsiatsiyasining 
chuqurlashuvi,  boshqa  tomondan  esa,  huquqiy  aktlar  (masalan,  har  xil 
bozorlarda,  ayniqsa  chet  el  bozorlaridagi  turli  xil  talablar)  sabab  bo‗lishi 
mumkin.  Diversifikatsiya  deganda  korxonaning  sotish  dasturini  yangilash 
tushuniladi. U quyidagilardan iborat.