Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya fakulteti zoologiya kafedrasi

3.2.1-jadval
Separator tutqich-moslamaning olma qurtiga qarshi texnik va xo’jalik samaradorligi

Sinov o’tkazgan yillar	Variantlar	O’rtacha 1 daraxtdan (2 tutqich) har avlodda ilingan olma qurti kapalagining soni, dona				O’rtacha bir daraxtdan terilgan hosil, kg	Zararlangan hosil
		I avlod	II avlod	III avlod	IV avlod		Kg	%
2020	Tajriba	1183	952	731	518	130	30	23,1
	Nazorat (tutqichsiz)	-	-	-	-	110	70	63,6
2021	Tajriba	1836	1520	1310	1180	143	25	17,5
	Nazorat (tutqichsiz)	-	-	-	-	107	76	71,0

Biz tayyorlagan separator – tutqich moslama Qarshi tumani, bog’obod f/x, qarashli olmazorlarda 2020-2021 yillari tajriba-sinovdan o’tkazildi. Tajriba – sinov natijalariga ko’ra 2021 yilda zararkunandaning nazoratga nisbatan 23,1 % gacha zararlanish darajasi kamayganligi ma’lum bo’ldi. Nazoratda bu ko’rsatgich 63, 6 % ni tashkil etdi. O’tkazilgan tajriba sinovimizdan shu narsa ma’lum bo’ldi-ki, biz tayyorlagan separator-tutqich moslamani barcha olmazorlarda qo’llash mumkin.

Bu esa etishtirilgan hosilni to’liq saqlab qolishda va bog’ agrobiostenozi ekogik muhitini saqlashda ishlatiladigan qulay moslamaligi bilan ajralib turdi. O’tkazilgan tajriba sinov natijalari olma mevaxo’riga qarshi separator-tutqich moslama mavzusida O’zbekiston qishloq xo’jaligi jurnalining 3 mart sonida e’lon qilindi.
Olma mevaxo’riga qarshi samarali tutqich moslama yaratish mavzusida esa O’zbekiston Respublikasi innovastion g’oyalar, texnologiyalar va loyihalar 4-respublika yarmarkasida ishtirok etib, samarali deb topildi va fermerlar bilan 25 million so’mlik shartnoma imzolandi. Bizning navbatdagi vazifamiz moslamani ishlab chiqaradigan kichik stex tashkil qilish respublikamiz olmazorlarida keng tarqalgan zararkunanda olma qurtiga qarshi samarali qo’llashni yo’lga qo’yishdan iborat.
XULOSA
1.Olib borilgan tadqiqot natijalariga ko’ra, Qarshi tumani Bog’obod hududida joylashgan Akademik M.Mirzayev nomidagi bog‘dorchilik, uzumchilik va vinochilik ilmiy-tadqiqot institutiga qarashli Qashqadaryo ilmiy-tajriba stansiyasida olib borilgan tadqiqot natijalariga ko’ra, hududidagi mevali bog’ agrotsenozlari daraxtlarida O’zbekiston entomofaunasiga mansub, hasharotlarning zararkunanda vakillaridan 2 turkum (Teng qanotlilar - Homoptera, Tangacha qanotlilar - Lepidoptera), 6 oila (Shiralar - Aphididae, Qalqondorlar - Diaspididae, Soxta yostiqlilar - Pseudococcidae, G’ilofli kuyalar - Coleophoridae, Oddiy kuyalar -Yeponomeutidae, Bargo’rovchilar - Tortricidae), 8 tur (Nok biti - Psylla vasilievi suls, Nok bargi biti - Yesabura piri, Olma biti – Aphis pomi, Kaliforniya qalqondori - Diaspidiotis perniciosus, Komstok qurti – Psevdococcus comstochi kuw, G‘ilofli kuya - Coleophora hemerobiola Fil, Olma kuyasi- Yeponomeltamalinellus Zell, Olma qurti – Carpocapsa pomonella) uchrashligi aniqlandi.
2.Ushbu hududda foydali hasharotlar entomofauhasdan 3 turkum (To‘rqanotlilar-Neuroptera, Pardaqanotlilar –Hymenoptera, Qo’ng’izlar yoki qattiq qnotlilar –Coleoptera), 5 oila (Oltinko’zlar- Chrysoperladae, Trixogrammalar –Trichogrammatidae, Asl Yaydoqchilar Ichneumonidae, Broconidlar – Bracoinadae, Vizildoq qoʻngʻizlar – Carabidae), 5 tur (Oddiy oltinko’z – Chrysoperla carnea, Trichogramma – Trichogramma, Yaydoqchi –Ichneumonid, Apanteles - Apanteles bicolor, Suluv qoʻngʻizlar – Carabus) vakillari qayd etildi.